Convolvulus soldanella/Calystegia soldanella (Zeewinde)

Als je het Floron verspreidingskaartje moet geloven zou deze plant langs de gehele Nederlandse kust voorkomen. Maar niets is minder waar. Zeewinde staat te boek als zeldzaam. Kennelijk is er meer nodig dan duingrond en zeewater. Zeewinde bloeit in Mei tot en met September.

Er komen minstens 3 soorten Windes (Calystegia) in het wild voor in Nederland:

• Akkerwinde (Calysgia arvensis) - algemeen
• Haagwinde (Calystegia sepium/Convolvulus sepium) - algemeen
• Zeewinde (Convolvulus soldanella/Calystegia soldanella) - zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Convolvulus soldanella L. of Calystegia soldanella (L.) R.Br

Concolvulus stamt af van convolvere (Latijn) en betekend "tezamen wikkelen". Dit slaat natuurlijk op het klimgedrag van deze plant.

Calystegia is afgeleid van Kalix (Grieks) en betekent "kelk". Stegia, komt van Stege (Grieks) en betekent "bedekking of dak", wat betrekking heeft op de schutbladen die bij haagwinde de kelk bedekken.

De naam Soldanella dateert uit de 16e eeuw en komt van het Italiaanse Soldo dat een "soort munt" was. Het woord komt van origine van het middeleeuwse Latijnse Solidus (van het Latijnse woord voor Solide) wat een Romeinse gouden munt was. Misschien komt het woord Soldij hier ook vandaan. Soldanella is een verkleinwoord van soldo ; het betekent kleine munten. Verwijzend naar de kleine "ronde" stengelbladeren.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Convolvulus soldanella in de publicatie Species Plantarum.

Soms kom je ook de wetenschappelijke naam Calystegia soldanella (L.) R.Br tegen. R.Br. staat voor Robert Brown ( 21 december 1773 - 10 juni). Hij was een Schotse arts en een belangrijke botanicus. In 1795 was hij als militair arts in Ierland gestationeerd . Hij verzamelde daar talloze planten en ontmoette de Londense botanicus Sir Joseph Banks , die hem in staat stelde om op een onderzoeksschip deel te nemen aan een reis naar Australië . Van 1801 tot 1805 verzamelde en bestudeerde Brown daar bijna 4000! grotendeels onbekende plantensoorten. Uit eerbetoon werd hij o.a. 1812 verkozen tot Fellow of the Royal Society. Daarna volgde nog vele andere benoemingen. In 1849 tot 1853 was Brown voorzitter van de Linnean Society en publiceerde talrijke geschriften. O.a. de Prodromus Florae Novae Hollandiae et Insulae van-Diemen. In 1810 beschreef hij Calystegia soldanella (L.) R.Br in deze publicatie. Alhoewel deze naam nog niet is goedgekeurd door de wetenschap.

Zie ook de wetenschappelijke verklaring

• Frysk: Seespoekeblom
• English: Sea Bindweed
• Français: Liseron des dunes
• Deutsch: Strand-Zaunwinde
• Espanõl: Convolvulus soldanella
• Italiano: Convolvolo soldanella
• Svenska: Strandvinda
• Norsk: Blankvindel
• Dansk: Strand-Snerle

De Engelse naam is Sea Bindweed. Dit betekent letterlijk "zee bindkruid". Precies wat deze plant doet.

De Franse naam is Liseron des dunes. Liseron is de Franse benaming voor een Winde (Calystegia) soort en tevens het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Des dunes betekent "van de duinen". De waarnemingsplaats natuurlijk.

De Duitse naam is Strand-Zaunwinde. Dit betekent "strand-hekwinde". Zaunwinde is de algemene benaming voor een Winde (Calystegia) soort en tevens het tweede gedeelte van de Nederlandse naam.

De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn dan ook geen waarnemingen in Spanje.

De Italiaanse naam is Convolvulus soldanella. Dit is de Italiaanse benaming van de volledige wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Strandvinda. Dit betekent "strandwinde". Dus een kleine variatie op de Engelse en Nederlandse naam.

De Noorse naam is Blankvindel. Dit betekent gek genoeg "blanke Winde". Een naam die meer toepasbaar is op de Haagwinde (Calystegia sepium/Convolvulus sepium) want de Zeewinde heeft 5 witte verticale strepen over de roze kroonbladen lopen.

De Deense naam is Strand-Snerle. Dit betekent "strand-winde". Snerle is de Deense benaming voor een Winde (Calystegia) soort. Snerle is afgeleid van het Oud Deens snæriæ en Zweeds snärje dat "ranken" betekent.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op matig voedselrijke, brakke, droge, stuivende grond, vooral op plekken waar vloedmerk onder het duinzand ligt. Goed bestand tegen incidentele overspoeling door zout water (duinzand en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Zeeduinen (stuivende helmduinen in de zeereep, zandstranden, zandige vloedmerken, rolsteenstranden, in de buurt van badplaatsen, soms tussen Duindoorn of lage Zwarte dennetjes, op zandheuveltjes en op lage duinkopjes op strandvlakten) en zeedijken (vloedmerkheuveltjes in dijkhoeken).

Verspreiding

Nederland
Zeldzaam in het kustgebied.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam in het kustgebied, maar plaatselijk vrij algemeen..

Wallonië
Niet in Wallonië.

Wereld
Oorspronkelijk een plant van de zeekusten van Noord-Afrika en Zuid- en West-Europa, noordelijk tot in Schotland en Denemarken. Nu langs zeekusten in gebieden met een gematigd klimaat, verspreid over alle werelddelen.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten