Corydalis solida (Vingerhelmbloem)

De soort is nauw verwant aan de Holwortel (Corydalis cava). De vingerhelmbloem is van deze soort te onderscheiden door de handvormig ingesneden schutblaadjes van de bloemen, zoals hierboven beschreven. Maar helaas, op deze regel bestaat een uitzondering. Deze schutblaadjes komen soms niet voor. En dan lijken die twee echt veel op elkaar. Ieder jaar is er dan overal op sociale media een discussie welke van de twee het nu is.Een kruising (hybride) tussen de twee soorten is ook mogelijk. Kijk maar op deze tabel van het forum van waarnemingen.nl. Verder is deze plant in het wild vrij zeldzaam behalve als Stinsenplant. Volgens mij is het bijna een "verplicht" nummer Vingerhelmbloem in de collectie te hebben. Samen met Holwortel zijn dit, op enkele kruisingen en zeldzaamheden na, de enige soorten Corydalis die in het wild voorkomen in Nederland. Vingerhelmbloem bloeit in Maart en April.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De officiële wetenschappelijke naam is Corydalis solida (L.) Clairv.

Er zijn drie verklaringen voor Corydalis:

1. Corydalis is afkomstig van Korydalis (Grieks) en betekent "kuifleeuwerik". Dit naar de gelijkenis tussen kuif van deze vogel en de vorm van de honingspoor van de bloem.
2. Andere menen dat het gaat om de gelijkenis van de vorm van de bloem en de lang gespoorde achterteen van de leeuwerik.
3. Weer een andere mening is dat Corydalis afkomstig is van Korys (Grieks) wat "helm" betekent. Dit slaat natuurlijk ook op de vorm van de bloem.

Solida (Latijn) en komt van Solidus (Latijn) en betekent "vast/massief/dicht". Dit duidt op de dichte hazelnoot grote wortel in tegenstelling tot de Holwortel (Corydalis cava).

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit (L.) Clairv.

L. staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij de soort als Fumaria bulbosa var. solida in de publicatie Species Plantarum.

Clairv. staat voor Joseph Philippe de Clairville (Zuid-Frankrijk, 1742 - Winterthur, 31 juli 1830). Hij was een Zwitsers botanicus en entomoloog. De Clairvilles collectie van kevers (Coleoptera), zijn grootste interesse, bevindt zich in het Natuur Historisch Museum in Bazel. Hij was echter ook geïnteresseerd in tweevleugeligen (Diptera) en libellen (Odonata). In zijn publicatie Manuel d'Herborisation en Suisse et en Valais uit 1811 beschreef hij de plaatselijke flora volgens de binomiale nomenclatuur van Linné. In deze publicatie herschreef hij de soort als Corydalis solida.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Helmblom
• English: Bird in a bush
• Français: Corydale solide
• Deutsch: Gefingerter Lerchensporn
• Espanõl: ?
• Italiano: Colombina solida
• Svenska: Stor nunneört
• Norsk: Hagelerkespore
• Dansk: Langstilket Lærkespore

De Engelse naam is Bird in a bush. Dit betekent "vogel in het bos". De Bird is net zoals onze volksnaam Vogeltje op de kruk vanwege het uiterlijk. In de bush betekent natuurlijk "in het bos" wat slaat op het feit dat Vingerhelmbloem een schaduwminnende plant is.

Voor de verspreiding van Corydalis solida in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Corydale solide. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Gefingerter Lerchensporn. Het Gefingeter (gevingerde) duidt op de gelijkenis van de bloem met de lange gespoorde achterteen van de Leeuwerik, de Kuifleeuwerik noemden de oude Grieken "korudallis" en Dioscorides (dit  was een Griekse arts, farmacoloog en botanicus die leefde van circa 40-90 na Christus) duidt de helmbloem als "korudallion" aan, en het gevingerde blad.

De Spaanse naam is mij onbekend.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Coridale solida. Dit is de Italiaanse benaming van de volledige wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Stor nunneört. Dit betekent "groot nonnenkruid".  De naam is verrassend want juist het andere Hålnunneört (Holwortel) heeft mijn inziens een iets groter blad. Dus zal het woord Stor is puur ter onderscheid van het genoemde Hålnunneört. Dit klop ook want in Zweden word ook  smånunneört (C. intermedia) waargenomen. Het woord  Nunn is vanwege het feit dat de plant door nonnen rond 1760 in kloosters hebben geïntroduceerd. Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid".

Voor de verspreiding van Corydalis solida in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Hagelerkespore. Dit betekent "tuinleeuwerikspoor".

De Deense naam is Langstilket Lærkespore. Dit betekent "langstelige leeuwerikspoor".

Ecologie

Bodem
Licht beschaduwde plaatsen op vochtige, matig voedselrijke tot voeedselrijkeneutrale tot kalkhoudende grond (zand, leem en mergel). vaak op plekken met kwel vlak tot net onder het maaiveld (net onder de knol).

Groeiplaats
Bossen (loofbossen, met name aan de voet van hellingen in hellingbossen op afgespoeld bodemmateriaal en vaak nabij bronnen, parkbossen en bij buitenplaatsen), heggen, struwelen, hakhoutbosjes, begraafplaatsen, zeeduinen (beschaduwde, grazige plaatsen langs de binnenduinrand), grasland (beschaduwde gazons) en bermen (beschaduwde plaatsen).

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam in Zuid-Limburg, in de Hollandse en Zeeuwse duinen, langs de Utrechtse Vecht en in het oostelijke rivierengebied. Vrij zeldzaam ingeburgerd als stinsenplant in Fryslân en Groningen.

Vlaanderen
Vrij zeldzaam in het Maasgebied en de Leemstreek.

Wallonië
Vrij zeldzaam in het Maasgebied, in de rivierdalen in de Ardennen en in Lotharingen. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wereld
Van Frankrijk en Italië tot ver in Noord-Rusland. De kuststreken van West-Europa worden vrijwel gemeden. De enige noordwestelijke plek waar Vingerhelmbloem de Noordzeekust bereikt ligt in Nederland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten