Cymbalaria muralis/ Linaria Cymbalaria (Muurleeuwenbek)

Uit onderzoek is gebleken dat Muurleeuwenbek van origine voorkwam in Slovenië/Croatië en Noord-Italië maar vandaar uit is het plantje al snel verspreid naar andere landen. Mede door de makkelijke voortplanting, vegetatief dus door steeds vanuit de stengel nieuwe plantjes te krijgen, en als tuinplant.  Dit laatste verklaren de gele stippen op het Floron verspreidingskaartje. Het is de enige Cymbalaria-soort die in het wild voor komt in Nederland. Muurleeuwenbek heeft niet zo'n hoge eis aan de bodemsamenstelling, kan goed tegen schaduw en vocht en bloeit bijna het hele jaar, namelijk in Mei tot en met de herfst.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De officiële wetenschappelijke naam is Cymbalaria muralis G. Gaertn., B. Mey. & Scherb.

Cymbalaria is Latijn en betekend "cymbaal". Het is het ronde metalen bekken dat onderdeel uit maakt van een drumstel. Die ronding is te vergelijken met het ronde gedeelte van het kroonblaadje van de bloem.

Muralis is ook Latijn en betekent natuurlijk "van de muur", de plek waar deze plant te vinden is.

Linaria komt van Linneus (Latijn) en betekent "vlas/linnen". Kennelijk werd deze plant eerst ingedeeld bij de Linnen-familie.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit G. Gaertn., B. Mey. & Scherb.

G. Gaertn staat voor Philipp Gottfried Gaertner (29 oktober 1754 - 27 december 1825) was een Duitse botanicus. Samen met Bernhard Meyer en Johannes Scherbius was hij co-auteur van " Oekonomisch-technische Flora der Wetterau ", een publicatie waarin de drie mannen verschillende botanische geslachten en soorten beschreven.

B. Mey. staat voor Bernhard Meyer (24 augustus 1767 – 1 januari 1836) was een Duitse arts en natuuronderzoeker. Hij werd vooral bekend om drie verzamelwerken: de in 1799 gepubliceerde Oekonomisch-Technische Flora der Wetterau die hij samen Philipp Gottfried Gaertner (1754-1825) en Johannes Scherbius (1769-1813) schreef. Dit was een bron van veel eerste geldige beschrijvingen van planten.

Scherb. staat voor Johannes Scherbius (1 juni 1769, Frankfurt am Main - 8 november 1813) was een Duitse arts en botanicus. Met Philipp Gottfried Gaertner en Bernhard Meyer was hij co-auteur van " Oekonomisch-technische Flora der Wetterau " (Economisch-technische flora van Wetterau ), een driedelig werk dat een bron was van wetenschappelijke namen voor tal van planten. In 1800 werd Cymbalaria muralis beschreven.

Gek genoeg beschreef Carl Linnaeus de soort al in 1753 als Antirrhinum cymbalaria. Maar hij word nooit genoemd. Ik zie nergens (L.) staan bij de wetenschappelijke naam.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Muorreliuwebekje
• English: Ivy leaved toadflax
• Français: Cymbalaire des murs
• Deutsch: Mauer-zimbelkraut
• Espanõl: Juntapulpa
• Italiano: Ciombolino comune
• Svenska: Murreva
• Norsk: Murtorskemunn
• Dansk: Vedbendbladet torskemund

De Engelse naam is Ivy leaved toadflax. Dit betekent "op klimop lijkende bladeren paddenflas". De bladeren van dit plantje lijken op die van een klimplant (Hedera helix). De Algemene naam voor Hedera helix is Ivy.  De herkomst van deze naam komt van het Oud Engelse Ifig, ook gerelateerd aan het Duitse Efeu. Maar de orginele betekenis van beide namen is onbekend. Het woord Paddenflas slaat op het eerste deel van de tweede wetenschappelijke naam, Linaria. Muurleeuwenbek komt uit dezelfde familie als Linaria. Het Vlasbekje (Linaria vulgaris) heeft in Engeland de naam Toadflax. De naam Toadflax is weer ontstaan ​​door de gelijkenis van de bloem met kleine padden, waarbij er ook een overeenkomst tussen de monding van de bloem en de brede mond van een pad.

Voor de verspreiding van Muurleeuwenbek in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is  Cymbalaire des murs. Dit betekent "cymbalaria van de muur". Het is een combinatie van het eerste deel van de wetenschappelijke naam en het woord Muur, de plek waar deze plant het meest voorkomt.

De Duitse naam is Mauer-zimbelkraut. Dit betekent "muur-cimbaalkruid". Het is een combinatie van het woord Muur en de vertaling van het eerste deel van de wetenschappelijke naam, dus het zelfde als de Franse naam.

De Spaanse naam is Juntapulpa. Dit betekent letterlijk "voegvlees". Als Nederlander komt dit vreemd dus "voegvulling" zou beter klinken. Maar de naam zegt natuurlijk wel precies iets over het groeigedrag van dit plantje.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Ciombolino comune. Ciombolino is de Italiaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Commune betekent "gewoon/alledaags". Dit ter onderscheid want er zijn vele ondersoorten in Italië.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Murreva. Dit betekent letterlijk "muur scheur".

Voor de verspreiding van Muurleeuwenbek in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Torksemunn. Torskemunn betekent "kabeljouwmond". Kennelijk vinden de Noren een vis (traditie?) beter passen bij het uiterlijk van deze bloem dan een Leeuw (de Nederlandse naam voor Cymbalaria muralis/ Linaria cymbalaria) of een Pad (de Engelse naam voor Cymbalaria muralis/ Linaria Cymbalaria).

De Deense naam is Vedbendbladet torskemund. Hedera vormig blad kabeljauw mond". Voor de uitleg zie hier boven.

Ecologie

Bodem
Zonnige tot licht beschaduwde, warme, open plaatsen op vochtige tot matig droge, voedselarme tot matig voedselrijke en meestal kalkrijke, stenige of rotsachtige grond.

Groeiplaats
Oude muren (gemetseld met kalkrijke mortel), beschaduwde, kalkrijke rotsen, waterkanten (beekbeschoeiingen), rivierdijken, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), tussen straatstenen en tussen stenen van voormalige zeedijken.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in stedelijke gebieden en plaatselijk langs het IJsselmeer. Elders zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Vrij algemeen in stedelijke gebieden. Zeer zeldzaam in de Kempen. Al sinds de tweede helft van de zestiende eeuw ingeburgerd in Vlaanderen.

Wallonië
Algemeen, maar zeldzaam in de Ardennen.

Wereld
Oorspronkelijk uit het noorden en midden van Italië en westelijk Joegoslavië. Ingeburgerd in West-, Midden- en Zuid-Europa, Noordwest-Afrika, op de Kanarische eilanden, op Madeira, in Noord-Amerika en in Australië en Nieuw-Zeeland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Nature Today besteed aandacht aan deze plant.

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten