Digitalis purpurea (Vingerhoedskruid)

Iedereen kent deze sprookjesachtige plant wel. Hij komt in het wild algemeen voor, alhoewel als je naar het verspreidingskaartje kijkt zie je dat hij wel degelijk eisen stelt aan de bodemgesteldheid. Maar deze plant zaait zich ook makkelijk uit vanuit de tuin want in tuincentra is hij zeer populair. Wat iedereen ook weet van Vingerhoedskruid is dat de plant giftig is voor mens en dier en dat geldt voor alle delen van de plant, maar vooral voor de zaden en de bladeren. Dit komt omdat Vingerhoedskruid de glycosiden: digoxine en digitoxine (digitaline) bevat die hartritme stoornissen kunnen veroorzaken. De plant bloeit vanaf Mei tot en met Oktober.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De officiële wetenschappelijke naam is Digitalis purpurea L.

Digitalis (Latijn) betekent "vingerhoed/handschoen". Dit naar de vorm van de bloemkroon.

Purpurea (Latijn) en betekent "purper" vanwege de purper/roodachtige kleur van de bloemen. Maar ook witte en gele bloemen komen voor.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Digitalis purpurea in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Dopkeblom
• English: Foxglove
• Français: Digitale pourpre
• Deutsch: Roter Fingerhut
• Espanõl: Dedalera, Digital
• Italiano: Digitale rossa
• Svenska: Fingerborgsblommor
• Norsk: Revebjelle
• Dansk: Almindelig Fingerbøl

De Engelse naam is Foxglove. Dit betekent letterlijk "vossenhandschoen". Het vreemde is dat ook Engelse mensen zelf deze naam kennen en dat de herkomst eigenlijk onzeker/onbekend is.

Voor de verspreiding van Vingerhoedskruid in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Digitale pourpre. Dit is de Franse benaming voor de volledige Wetenschappelijke naam. Alhoewel ondersoorten of cultivars lang niet altijd purper/roze zijn.

De Duitse naam is Roter Fingerhut. Dit betekent "rode vingerhoed". Alhoewel de plant nooit echt rood is (zelfs niet bij cultivars) lijkt de bloem op een vingerhoed.

De Spaanse naam is Dedalera. Dit woord is opgesplitst in Dedal en Era. Dedal komt het Oudspaanse Dedal. Dit komt is weer afgeleid van het Latijnse Digitã (lis). Digitalis is het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Era is een voegsel dat aangeeft waar iets (Dedal in dit geval dus) vandaan komt.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is digitale rossa. Dit is de Italiaanse benaming voor de wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Fingerborgsblommor. Dit betekent ook "vingerhoedsbloem", net zo als de Nederlandse naam. In Zweden komt ook de Gele vingerhoedskruid in het wild voor. Deze heet Liten fingerborgsblommor. Dit betekent "klein vingerhoedskruid". Dit is puur ter onderscheid. Grootte is nooit een determinatiekenmerk.

Voor de verspreiding van Vingerhoedskruid in Zweden zie deze kaart.

Voor de verspreiding van Geel vingerhoedskruid in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Revebjelle. Reve betekent "vos". Het woord Bjelle betekent "bellen/klokken" naar de gelijkenis met de individuele bloemen. Maar net zoals het Engelse woord Foxglove is de herkomst van het het woord Revebjelle onzeker/onbekend.

De Deense naam is Almindelig Fingerbøl. Dit betekent "algemene/gewone vingerhoed". Het Algemene is ter onderscheid van de nog andere 3 soorten Vingerhoedskruiden die in Denemarken voorkomen.

Omdat er elk jaar waarnemingen van zijn en er vragen op sociale media zijn is dit onderwerp onvermijdelijk. In bijzondere omstandigheden ontstaat er een pelorische topbloem op de bloemstengel van het vingerhoedskruid. Bij normale bloemen is het aantal bloembladen altijd vijf. Ze zijn met elkaar vergroeid, maar aan het aantal schulpjes is dat nog zichtbaar. Pelorische bloemen hebben wel 8 tot 14 schulpjes. De akkerhommel heeft een voorkeur voor deze bijzondere bloemen. Over dit onderwerp heb ik een stukje geschreven op de site stadsplanten.nl, te lezen bij de paragraaf Planten in het nieuws.

Ecologie

Bodem
Licht beschaduwde tot zonnige, iets open plaatsen op vochtige tot droge, matig voedselrijke tot voedselrijke, vrij stikstofrijke, vaak zwak zure, kalkarme grond (zand, leem en stenige grond).

Groeiplaats
Bossen (open plekken in loofbossen en bergwouden), bosranden, struwelen, houtwallen, brandplekken, stormvlakten, kapvlakten, omgewerkte grond (beschaduwde plaatsen), braakliggende grond, langs spoorwegen, plantsoenen en tussen straatstenen.

Verspreiding

Nederland
Oorspronkelijk alleen wild in Zuid-Limburg, in de zuidelijke Achterhoek, in de zuidoostelijke Veluwezoom en in Noordoost-Fryslân. Elders verwilderd en ingeburgerd.

Vlaanderen
Algemeen. Sterk toegenomen, met name in de Kempen. Zeldzaam of ontbrekend in het kustgebied.

Wallonië
Algemeen in het Maasgebied en in de Ardennen. Het meest ten zuiden van de lijn Samber en Maas.

Wereld
In Noord-Afrika (Marokko), op Madeira, Corsica en Sardinië en in West-Europa. Noordelijk tot in Midden-Noorwegen en Zuid-Zweden. Ingeburgerd in o.a. het zuiden van Alaska, Argentinië, Chili, Costa Rica, Ecuador, Colombia, Nieuw-Zeeland en Australië.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten

Een verhaal over Bandvorming/Fasciatie.