Eryngium planum (Vlakke kruisdistel)

Deze distel is net een hele magerte  Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum). Dit klopt ook wel want het is dezelfde familie. Alleen dit is een heel andere soort. Vlakke kruisdistel is samen met de Echte kruisdistel (Eryngium campestre) de enige kruisdistel-soort die in het wild voor komt in Nederland. Vlakke kruisdistel bloeit in Juli en Augustus.

Er komen minstens 3 soorten Kruisdistel (Eryngium) in het wild voor in Nederland:

• Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum) - zeldzaam
• Kruisdistel (Eryngium campestre) - algemeen
• Vlakke kruisdistel (Eryngium planum) - vrij zeldzaam

De term Distel is een Ruim begrip. Meestal lezen mensen "een stekelige composiet". Er zijn 5 soorten "Distels":

• Carduus
  • Tengere distel (Carduus tenuiflorus) - zeer zeldzaam
  • Kruldistel (Carduus crispus) - algemeen
  • Knikkende distel (Carduus nutans) - algemeen
  • Langstekelige distel (Carduus acanthoïdes) - zeer zeldzaam
• Carlina
  • Driedistel (Carlina vulgaris) - zeldzaam
• Eryngium
• Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum) - zeldzaam
• Kruisdistel (Eryngium campestre) - algemeen
• Vlakke kruisdistel (Eryngium planum) - algemeen
• Melkdistel (Sonchus)
• Akkermelkdistel (Sonchus arvensis) - algemeen
• Gekroesde melkdistel (Sonchus asper) - algemeen
• Gewone melkdistel (Sonchus oleraceus) - algemeen
• Moerasmelkdistel (Sonchus palustris) - algemeen
• Zeemelkdistel (Sonchus arvensis var. maritimus) - vrij zeldzaam
• Vederdistels (Circium)
• Akkerdistel (Cirsium arvense) - algemeen
• Kale jonker (Cirsium palustre) - algemeen
• Moesdistel (Cirsium oleraceum) - zeldzaam
• Spaanse ruiter (Cirsium dissectum) - vrij zeldzaam
• Speerdistel (Cirsium vulgare) - algemeen
• wollige distel (Cirsium eriophorum)  - zeer zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Eryngium planum L.

Eryngium stamt van het Oudgrieks en betekent: genezing van indigestie (spijsverteringsstoornis) en winderigheid.

Planum is Latijn en betekent "vlak/plat". Waarschijnlijk verwijzend naar het feit dat deze Distel zogenaamde vlakke stengelbladeren heeft. Ze zijn wel gezaagd maar niet zo erg ingesneden en scherp als de bladeren van de Echte kruisdistel. Soms heet de plant ook Vlakbladige distel. Alhoewel ik dit nog niet officieel gelezen heb.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Eryngium planum in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• English: Blue Eryngo
• Français: Panicaut plane
• Deutsch: Flachblättrige Mannstreu
• Espanõl: ?
• Italiano: Calcatreppola piana
• Svenska: Rysk martorn
• Norsk: Hagestikle
• Dansk: Russisk mandstro

De Engelse naam is Blue Eryngo. Dit betekent "blauwe Eryngo". Door de kleur van de bloemen en de gloed op de stengel en bladeren toont de plant blauw. Sommige cultuurvarianten meer dan andere. Eryngo is de Engelse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam.

De Franse naam is Panicaut plane. De exacte verklaring voor het woord Panicaut is bij onbekend. Plane is de Franse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Flachblättrige Mannstreu. Het woord Vlakbladig staat bij de verklaring van de Nederlandse naam uitgelegd. Het woord Mann-streu bestaat uit twee delen. Mann betekent "man/mannelijk" en Streu betekent "stro". Dit alles is een verwijzing dat de stengels van een Kruisdistel-soort erg veel op (hard) stro lijkt. Mannen gebruikte dit waarschijnlijk om op te zitten of mee te vissen.

De Spaanse naam is mij onbekend. Ik zie ook geen waarnemingen in Spanje.

De Italiaanse naam is Calcatreppola piana. Alle planten in het geslacht Erygium heten in Italië Calcatreppola. Calca komt van Calcare dat "kalksteen" betekent. Een verwijzing dat deze planten meestal worden waargenomen in een gebied waar kalk in de bodem zit (strand, duinen etc.). Trepolla betekent "drieling". Een verwijzing dat elke plant uit het geslacht omwindselblaadjes heeft met 3 punten. Na Calcatreppola komt een woord dat aangeeft om welke soort het gaat. In dit geval Piana dat "vlakte" betekent. De verklaring hiervoor staat bij de paragraaf Verklaring Nederlandse naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Rysk martorn. Dit betekent "Russische zeedoorn". Gek genoeg heb ik het nergens gelezen maar persoonlijk denk ik dat de plant van Russische origine is. De kruisdistel is een Eryngium-soort net als de Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum)

De Noorse naam is Hagestikle. Hage betekent "tuin". Dit benadrukt dat de plant een cultivar/tuinplant is. Dit in tegenstelling tot De echte kruisdistel (Eryngium campestre). Stikle laat zich en beetje moeilijk vertalen. Het zoekresultaat van het Noors Academisch Woordenboek laat een brei van woorden zien, steltloper, strostomp links, eik in wielen, stervormige twijg in hout, zeesterren. Er is wel een gevoel wat het betekent maar is niet in één woord te vangen.

De Deense naam is Russisk mandstro. Net als de Zweedse naam komt hier ook het woord Russisch weer terug. Mandstro betekent zoiets als een "blauwgrijze strandplant", dit verwijst naar het feit dat de plant een Eryngium-soort is.

Ecologie

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten