Algemeen
De stijve ogentroost is een halfparasiet, die wel bladgroen bezit, maar ook met zijn zuigwortels water en zouten aan de wortels van kruiden en grassen onttrekt. U zult wel merken dat op internet en in verschillende flora's verschillende namen voorkomen voor "dezelfde" plant. Dit komt omdat de Ogentroost veel variaties en ondersoorten kent. Stijve ogentroost staat te boek als een gevoelige soort maar is op sommige plekken wel vaak te vinden. De plant groeit op droge schraalgraslanden. Daarvan is het areaal flink geslonken. Hij bloeit vanaf Juni t/m Oktober.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Er komen minstens 5 Ogentroost (Odontitus) soorten in het wild voor in Nederland:
- Beklierde ogentroost (Euphrasia officinalis) - zeer zeldzaam (1 waarneming)
- Bosogentroost (Euphrasia nemorosa) - zeldzaam
- Slanke ogentroost (Euphrasia micrantha) - zeer zeldzaam
- Stijve ogentroost (Euphrasia stricta) - algemeen
- Vierrijige ogentroost (Euphrasia tetraquetra) - vrij zeldzaam
De Kleverige ogentroost - (Parentucellia viscosa), Akkerogentroost (Odontites vernus subsp. vernus) en Rode ogentroost/Late ogentroost (Odontites vernus subsp. serotinus) hebben wel de Nederlandse naam "ogentroost" maar behoren tot een ander geslacht.
Verklaring Wetenschappelijke naam
De officiële wetenschappelijke naam is Euphrasia stricta J.P.Wolff ex J.F.Lehm.
Er zijn twee verklaringen die veel op elkaar lijken:
- Euphrasia (Grieks) betekent "opgewekt". De Grieken dachten dat de plant geneeskrachtige werking bezat en dat je van een aftreksel van deze plant vrolijk werd.
- De geslachtsnaam Euphrasia is het Griekse woord voor "vreugde", het was ook afgeleid van de naam van één van de drie Gratiën (Euphrosyne), zij was bekend om haar opgewekt karakter. De drie Gratiën waren de dochters van Zeus en Eurynome.
Stricta komt van Strictus (Latijn) en betekent "sterk aangetrokken". Dit duidt op de bloemen die strak tegen de omhoog groeiende stengel aanzitten in tegenstelling ten opzichte van bijvoorbeeld de Beklierde ogentroost.
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval J.P.Wolff en J.F.Lehm.
J.P.Wolff staat voor Johann Philipp Wolff (1743-1825). Hij was botanicus. Meer informatie is mij onbekend.
ex, een afkorting bij een auteurcitatie die aangeeft (in de plantkunde) dat de eerste auteur het taxon heeft beschreven, maar de tweede auteur de eerste geldige formele beschrijving heeft gegeven.
J.F.Lehm. staat voor Johann Friedrich Lehmann (1781–1831). Hij was botanicus. Ook over hem heb ik geen informatie kunnen vinden. In 1809 beschreef hij Euphrasia stricta in de publicatie Primae Lineae Florae Herbipolensis.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Eachkrûd
- English: Rigid Eyebright
- Français: Euphraise raide
- Deutsch: Steifer Augentrost
- Espanõl: Eufrasia
- Italiano: Eufrasia stretta
- Svenska:Uddögontröst
- Norsk: Kjertelaugnetrøst
- Dansk: Spids Øjentrøst
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Rigid Eyebright. Dit is de Engelse variant van de Nederlandse naam.
Voor de verspreiding van Stijve ogentroost/Beklierde ogentroost in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Euphraise raide. Dit is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Steifer Augentrost. Deze naam is ook gelijk aan de Nederlandse naam, Stijve ogentroost.
De Spaanse naam is Eufrasia. Dit is de Spaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Of dit is de "basis" Ogentroost in Spanje (wetenschappelijke naam zonder toeging) of er is nog een andere naam. Maar deze is mij onbekend.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Eufrasia stretta. Dit is de Italiaanse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.
Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Zweedse naam is Lila ögontröst. Ook dit betekent "lila ogentroost". De bloemen nijgen naar paars toe maar zijn veel meer wit. Ögentröst betekent natuurlijk "ogentroost" net als de Nederlandse naam.
Voor de verspreiding van Euphrasia stricta/Euphrasia officinalis ogentroost in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Kjertelaugnetrøst. Dit betekent "klierogentroost". In Noorwegen wordt de andere Nederlandse naam gebruikt, Beklierde ogentroost. Deze plant heeft korte klierharen op de stengel. Eigenlijk is de Beklierde ogentroost een andere soort maar in het algemeen wordt deze naam gebruikt.
De Deense naam is Spids Øjentrøst. Dit betekent "spitse ogentroost. Ook hier wordt eigenlijk verwezen naar de Beklierde ogentroost (spitsige klierharen), net als bij de Noorse naam.
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, iets open plaatsen op matig droge tot matig vochtige, voedselarme, onbemeste, humushoudende, kalkarme tot kalkhoudende grond (zand, leem, zavel, mergel en veen).
Groeiplaats
Grasland (laagblijvend grasland, hellinggrasland en bergweiden), bermen, heide (grazige plaatsen), zeeduinen (duinvalleien en binnenduinweiland), kampeerterreinen en langs spoorwegen (spoorwegterreinen).
Verspreiding
Nederland
Vrij algemeen in het oosten, noordoosten en midden van het land en in de duinen. Elders zeldzaam, maar zeer zeldzaam in het rivierengebied en in laagveengebieden.
Vlaanderen
Vrij zeldzaam.
Wallonië
Vrij zeldzaam.
Wereld
Koel-gematigde streken in Europa en Siberië. Waarschijnlijk ingevoerd in Noord-Amerika.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Euphrasia stricta/Euphrasia officinalis
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
