Algemeen
Ondanks dat je de Kievitsbloem regelmatig in tuinen ziet staat deze wilde plant te boek als een zeldzame soort en hij is te vinden op de Rode lijst als bedreigd. Zoals het verspreidingskaartje al aangeeft is duidelijk te zien dat de Kievitsbloem zich thuis voelt op klei- veengrond. Met name in zuid-Holland en in Overijssel bij Zwolle in de buurt. De planten in tuinen worden tegenwoordig met ruime mate verkocht in tuincentra en op internet. Daar een tuin meestal niet voldoet aan de strenge bodem-eisen van Wilde kievitsbloem houden deze plantjes meestal niet lang stand.
Een leuk feitje afkomstig van dé Kievitsbloemenexpert in Nederland, Albert Korporaal. Het zonlicht kaatst via de bodem van onderen de bloem in, en in de bloem zit een honingmerk dat het weerkaatst en zorgt voor een lichtflits. In het voorjaar staat er vrijwel altijd een briesje, waardoor de bloemen heen en weer bewegen en steeds een flits laten zien. Voor een hommel is dit kleurrijke veld dus een grijs veld vol met knipperlichtjes die de aandacht trekken. Dit is een citaat van een artikel van Nature today. Het hele artikel is te lezen bij de paragraaf Planten in het nieuws.
Samen met de Keizerskroon (Fritillaria imperialis) zijn de Wilde kievitsbloem de enige Fritillaria-soorten die in het wild voorkomen in Nederland. Het is een echte Stinsenplant wat betekent dat hij in April en Mei bloeit.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Wetenschappelijke naam
De officiële wetenschappelijke naam is Fritillaria meleagris L.
Fritiilaria komt van Fritilus (Latijn) en betekent "dobbelbeker". Dit duidt op de vorm van het bloemdek, en de tekening daarop die aan de ogen van een dobbelsteen doen denken.
Meleagris (Latijn) betekent "gevlekt verendek" zoals bij een parelhoen. Dit duidt weer op de tekening van het bloemdek. Alhoewel, zoals op de foto is te zien, een wit bloemdek ook vaak voorlomt.
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Fritillaria meleagris in de publicatie Species Plantarum.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring.
Namen in andere talen
- Frysk: Ljippeblom
- English: Snake’s head fritillary
- Français: Fritillaire pintade
- Deutsch: Schachbrettblume
- Espanõl: Tablero de damas
- Italiano: Meleagride
- Svenska: Kungsängslilja
- Norsk: Rutelilje
- Dansk: vibeæg
verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Snake’s head. Dit betekent "kop van een slang" Bedoeld wordt de vorm van de bloem natuurlijk. Alhoewel de meeldraden van deze plant er niet zo mooi uitsteken als Slangenkruid (Echium vulgare) om het beeld nog completer te maken.
Voor de verspreiding van Fritillaria meleagris in Engeland zie deze kaart
De Franse naam is Fritillaire pintade. Dit is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.
De Duitse naam is Schachbrettblume. Dit betekent "schaakbordbloem".
De Spaanse naam is Tablero de damas. Dit betekent "dambord". Grappig! Net als de Duitse naam maar een dambord i.p.v. een schaakbord.
In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.
De Italiaanse naam is Meleagride. Dit is de Italiaanse benaming voor de het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Er zijn wel andere ondersoorten aanwezig in Italië maar deze plant komt niet of nauwelijks voor in in het land.
De Zweedse naam is Kungsängslilja. Dit betekent "konings weide lelie". De Wilde kievitsbloem is onderdeel van De leliefamilie (Liliaceae).
Voor de verspreiding van Fritillaria meleagris in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Rutelilje. Dit betekent "weglelie". Een vreemde naam want de plant groeit het liefst in vochtige weiden.
De Deense naam is vibeæg. Dit betekent "kievitsei".
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, soms licht beschaduwde plaatsen op vochtige tot natte, matig voedselrijke grond (vooral op klei-op-veen, maar ook op leem, zand en zavel). De groeiplaatsen overstromen vaak periodiek en blijven vochtig in de zomer.
Groeiplaats
Grasland (uiterwaarden, nat, licht bemest grasland, hooiland en hooiweiden), bossen (lichte loofbossen) en struwelen.
Verspreiding
Nederland
Vrij zeldzaam, maar plaatselijk algemeen in Noordwest-Overijssel en zeer zeldzaam en grotendeels verwilderd in laagveengebieden in Zuid-Holland en aangrenzend Utrecht, in het noordelijk zeekleigebied, in het rivierengebied en aan de Hollandse binnenduinrand.
Vlaanderen
Verdwenen. Voor het laatst gevonden in 1896.
Wallonië
Verdwenen. Voor het laatst gevonden in 1899.
Wereld
In Midden-Europa, van Midden-Engeland en West-Frankrijk tot in de Oekraïne. Verder noordelijk op een paar plaatsen ingeburgerd.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Fritillaria meleagris
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
