Geranium pyrenaicum (Bermooievaarsbek)

Deze iets wat grotere Ooievaarsbek (groter dan bijv. Robertskruid (Geranium robertianum), Zachte ooievaarsbek (Geranium molle) of Slipbladige ooievaarsbek (Geranium dissectum) kom je echt heel verspreid tegen. Zowel in de natuur als in de stad. Wat dat betreft doet hij zijn naam "Berm " ooievaarsbek eer aan. Om al die Geranium-soorten te kunnen onderscheiden van elkaar staat op het forum van waarnemingen.nl een mooie foto van het type beharing op de bladsteel (dus niet de stengel of bloemsteel!) van 5 soorten naast elkaar. Bermooievaarsbek bloeit in Mei tot en met de herfst. 

Op de website van floravannderland staat dit duidelijke verhaal hoe nu eigenlijk de zaadverspreiding van een Ooievaars- en Reigersbeksoort gaat: Het mechanisme van zaadverspreiding bij deze Geranium-soorten is zeer opmerkelijk. Er ontstaat na bestuiving en bevruchting boven het vruchtbare bolvormige deel van het vruchtbeginsel een lang uitgegroeide snavel met een centrale spil, die nog verlengd is met de stijl met de vijfstempels. Wanneer nu de vrucht na rijping uitdroogt scheuren de repen (ook wel naalden genoemd) van de snavel met een deelvrucht los van de centrale middenzuil. Deze vruchten worden door de kracht van dat proces losgerukt en ze springen los en worden op die manier door de lucht verspreid. Het zaad in de dopvrucht is glad.

Ook op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen in Nederland minstens 15 soorten geranium-soorten voor, want in deze familie vallen de ooievaarsbekken:

• Beemdmooievaarsbek (Geranium pratense) - vrij zeldzaam maar vaak ingezaaid
• Bermooievaarsbek (Geranium pyrenaicum) - algemeen
• Bloedooievaarsbek (Geranium sanguineum) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Bosooievaarsbek (Geranium sylvaticum) - zeldzaam
• Donkere ooievaarsbek (Geranium phaeum) - vrij zeldzaam maar vaak ingezaaid
• Fijne ooievaarsbek (Geranium columbinum)  - zeldzaam
• Glanzige ooievaarsbek (Geranium lucidum) - algemeen
• Kleine ooievaarsbek  (Geranium pusillum) - algemeen
• Klein Robertskruid (Geranium purpureum) - zeldzaam
• Ronde ooievaarsbek (Geranium pusillum) - zeldzaam
• Robertskruid (Geranium robertianum) - algemeen
• Rotsooievaarsbek (Geranium macrorrhizum) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Roze ooievaarsbek (Geranium endressii) - algemeen maar verwilderde tuinplant
• Slipbladige ooievaarsbek (Geranium dissectum) - algemeen
• Zachte ooievaarsbek (Geranium molle) - algemeen

De officiële wetenschappelijke naam is Geranium pyrenaicum Burm. f

Geranium komt van Geranos (Grieks) en betekent "ooievaar/kraanvogel". Dit omdat de vrucht van deze plant op de snavel van een ooievaar/kraanvogel lijkt. Deze vrucht heet een splitvrucht en bevat vijf eenzadige deelvruchtjes. Bij uitdroging van de rijpe vrucht breekt de snavel open en worden de zaden in vijf richtingen geschoten, tot zes meter ver.

Pyrenaicum komt van Pyrenaica (Latijn) en betekent "afkomstig uit de Pyreneën. De plant is daar inheems.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit Burm. f Dit staat voor Nicolaas Laurens Burman (Amsterdam, 1734 - 1793). Hij was een Nederlands botanicus. De F. staat voor Filius. Dit is Latijn en betekent "zoon". Nicolaas Laurens Burman was de zoon van Johannes Burman (1707-1779) die ook botanicus was. In 1759 beschreef Nicolaas Laurens Burman Geranium pyrenaicum voor het eerst in zijn publicatie Specimen Botanicum de Geraniis.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Pyreneeske earrebarrebek
• English: Hedgerow Cranes-bill
• Français: Géranium des Pyrénées
• Deutsch: Pyrenäen-Storchschnabel
• Espanõl: Geranio de los Pirineos
• Italiano: Geranio dei Pirenei 
• Svenska: Skuggnäva
• Norsk: Askerstorknebb
• Dansk: Askerstorkenebb

De Engelse naam is Hedgerow Cranes-bill: Hedgerow betekent "haag" en Cranes-bill betekent "kraanhals".

Voor de verspreiding van Bermooievaarsbek plant in Engeland zie deze kaart

De Franse naam is Géranium des Pyrénées. Dit is de Franse benaming voor de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is  Pyrenäen-Storchschnabel:  Pyrenäen betekent natuurlijk "Pyreneeën" en  Storchschnabel bestaat uit twee delen Storch wat "Ooievaar" betekent en Schnabel wat "snavel" betekent.

Voor de verspreiding van Bermooievaarsbek in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is  Geranio de los Pirineos: Dit betekent "Geranium uit de Pyreneeën".

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Geranio dei Pirenei. Dit is de Italiaanse benaming voor ook weer de wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Skuggnäva: Skugg komt van Skugge/Skogge/Skygge dat "schaduw" betekent. Dit benadrukt dat deze plant het beste groeit in de schaduw. Näva betekent "snavel". Dit vanwege de snavelvormige vrucht die de plant krijgt na de bloei.

Voor de verspreiding van Bermooievaarsbek in Zweden zie deze kaart.

De Noorse en Deense naam is gelijk, Askerstorkenebb. Asker is een plaatsje in Noorwegen (vlak bij Oslo) waar de plant voor het eerst in het wild is gevonden (in 1882) in de buurt van Denemarken. Storken betekent "van de ooievaar" en Næb "snavel".

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op matig droge tot vochtige, matig voedselrijke vtot voedselrijke, goed doorlatende, zwak basische grond (zand, zavel, löss en klei). Bermooievaarsbek verdraagt sterke temperatuurswisselingen.

Groeiplaats
Bermen, rivierdijken, langs spoorwegen (spoordijken), heggen en struwelen, ruderale plaatsen, omgewerkte grond, braakliggende grond, akkers en ruigten.

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam in Zuid-Limburg, het rivierengebied, de kustprovincies en in stedelijke omgeving. Elders zeer zeldzaam. Niet op de Waddeneilanden.

Vlaanderen
Vrij algemeen in de Leemstreek, het Maasgebied en het kustgebied. Elders vrij zeldzaam, maar zeldzaam in de Kempen.

Wallonië
Vrij algemeen in de Leemstreek, het Maasgebied en in de zuidelijke Ardennen. Elders vrij zeldzaam en zeer zeldzaam in de Hoge Ardennen.

Wereld
Oorspronkelijk uit de bergstreken in Zuid- en Midden-Europa, Zuidwest-Azië, het Zwarte-Zeegebied en Noordwest-Afrika. Sinds de 18de eeuw ook in West-Europa. Plaatselijk ook elders ingeburgerd.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten