Impatiens parviflora (Klein springzaad)

Groot springzaad is de enige van de zes Balsemiensoorten ( Springzaden=Balsemienfamilie (Balsaminaceae)) die hier inheems (hij komt hier van origine voor) is. De Reuzenbalsemien (Impatiens Glandulifera) komt uit India en het Klein springzaad (Impatiens parviflora) komt uit Midden-Azië. Deze twee soorten zijn inmiddels ingeburgerd. Maar de laatste tijd komen er een paar bij die niet zo vriendelijk zijn voor ons ecosysteem. Het Tweekleurig springzaad (Impatiens balfourii) komt hier pas voor sinds 2000 en komt van origine uit India. Het Oranje springzaad (Impatiens capensis) komt hier pas voor sinds 1999 en komt van origine uit Noord-Amerika. Met name deze twee en de Reuzenbalsemien kunnen de inheemse flora overschaduwen. Om deze invasieve (planten die hier van origine niet groeien).  Tenslotte zijn er twee erg zeldzame soorten,het Bont springzaad (Impatiens edgeworthii) uit de Himalya en het Ruig springzaad (Impatiens tricornis) uit Azië. Om al die Springzaden uit elkaar te houden heeft Floron een handige determinatiesleutel op de site geplaatst. Klein springzaad bloeit vanaf Juni tot en met Oktober.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 7 Springzaad/Balsemien (Impatients) soorten in het wild voor in Nederland:

• Bont springzaad (Impatiens edgeworthii) zeer zeldzaam/verwilderd
• Groot springzaad (Impatiens noli-tangere) - vrij zeldzaam
• Klein springzaad (Impatiens parviflora) - algemeen/verwilderd
• Oranje springzaad (Impatiens capensis) - algemeen/verwilderd/ingezaaid
• Reuzenbalsemien (Impatiens glandulifera) - algemeen/verwilderd/invasieve exoot
• Ruig springzaad (Impatiens tricornis) - zeer zeldzaam/verwilderd
• Tweekleurig springzaad (Impatiens balfourii) - vrij zeldzaam/verwilderd

De officiële wetenschappelijke naam is Impatiens parviflora DC.

Impatiens (Latijn) betekent "ongeduldig, overgevoelig, niet bestand tegen". Dit slaat op de zaaddozen van deze plant. Deze zijn overgevoelig-ongeduldig bij aanraking want dan springen ze open. Net zoals bij het Groot springzaad (zie paragraaf Planten in het nieuws).

Parvi komt van Paruos (Grieks) en betekent "klein" wat natuurlijk slaat op de bloemen van deze plant die vele malen kleiner zijn dan die van het Groot springzaad (Impatiens noni-tangere).

Flora (Latijn) betekent natuurlijk "bloem".

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit DC. Dit staat voor Augustin Pyramus de Candolle (Genève, 4 februari 1778 – aldaar, 9 september 1841) was een Zwitsers botanicus. De "Principes élémentaires de botanique", die werd uitgegeven als de toelichting op zijn werk, bevatte de eerste weergave van classificatieprincipes waarbij hij, in tegenstelling tot de kunstmatige methodes van Carolus Linnaeus, een natuurlijke methode volgde. In 1824 beschreef hij Impatiens parviflora in de publicatie Prodromus Systematis Naturalis Regni Vegetabilis ... 

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk:  Lyts springsied
• English: Small Balsam
• Français: Balsamine à Petites Fleurs
• Deutsch: Kleines Springkraut, Kleinblütiges Springkraut, Sibirisches Springkraut
• Espanõl:
• Italiano: Balsamina minore
• Svenska: Blekbalsamin
• Norsk: Mongolspringfrø
• Dansk: Småblomstret Balsamin

De Engelse naam is Small Balsam: Dit betekent "kleine balsem". Het is de kleinste onder de (Spring) Balsemienfamilie waartoe deze plant behoort. Balsem is de Engelse afkorting voor deze familie.

Voor de verspreiding van Klein springzaad in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Balsamine à Petites Fleurs. Dit betekent "balsemien met de kleine bloemen".

Er zij twee Duitse namen:

1. Kleinblütiges Springkraut: Dit betekent "kleinbloemig springkruid".
2. Sibirisches Springkraut: Dit betekent "sibersch springkruid". De plant is inheems (hij komt daar van origine vandaan) in Zuid-Siberië en Mongolië en komt sedert 1846 voor op verschillende plaatsen in Europa.

De Spaanse naam is mij onbekend. Er zijn dan ook niet of nauwelijks waarnemingen in Spanje.

De Italiaanse naam is Balsamina minore. Dit betekent "kleine balsemien". Deze naam is gelijk aan de Engelse naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Blekbalsamin. Dit betekent "bleke balsemien". Vergeleken andere inheemse leden van de Balsemienfamilie (bijv. Groot springzaad (Impatiens noli-tangere)) wordt deze plant in Zweden als bleek van kleur gezien.

Voor de verspreiding van Klein springzaad in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Mongolspringfrø. Dit betekent "mongolisch springzaad". Weer een verwijzing naar de herkomst van deze plant.

De Deense naam is Småblomstret Balsamin. Dit betekent ook "klein bloemig springzaad".

Ecologie

Bodem
Half beschaduwde tot licht beschaduwde plaatsen op vochtige, matig voedselrijke, zwak zure grond (zand en veen).

Groeiplaats
Bossen (loofbossen en beekbegeleidende bossen), bosranden, heggen, houtwallen (voedselrijke zomen), parken, langs holle wegen, tuinen, omgewerkte grond, bij houtzagerijen, aan de voet van muren, enigszins ruderale plaatsen, langs spoorwegen (spoorwegterreinen), ruigten, bij houtransportbedrijven, stortterreinen, zeeduinen en waterkanten (rietkragen langs plassen en kanalen).

Verspreiding

Nederland
Algemeen in het midden van het land en vrij algemeen in het oosten, in de Hollandse duinen en in stedelijke gebieden. Elders zeldzaam.

Vlaanderen
Vrij zeldzaam, maar plaatselijk vrij algemeen. Zich uitbreidend.

Wallonië
Vrij zeldzaam. Het meest in Brabant.

Wereld
Oorspronkelijk uit Midden-Azië (de westelijke Himalaya). Ingeburgerd in een groot deel van Europa (niet in het uiterste noorden, westen en zuiden) en in Canada.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Het succes van Springzaden in Nederland

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten