Leucojum vernum (lenteklokje)

Uit een rozet van smalle bladeren komt een circa 20 cm hoge bloemstengel. Uit de bloemstengel komt één, soms twee, bolvormig knikkende bloemen. Hierin onderscheidt de soort zich van het zeldzamere en beschermde zomerklokje (Leucojum aestivum), dat meestal meer dan twee bloemen per stengel heeft. Het lenteklokje bloeit gewoonlijk twee weken later dan het Gewoon sneeuwklokje (Galanthus nivalis), niet in de lente dus, maar in de winter.

Er zijn in Nederland geen natuurlijke populaties meer. Vroeger kwam de soort van nature in de omgeving van Oldenzaal voor. Thans is de soort op sommige plaatsen verwilderd als Stinsenplant. Maar de grootste kans is dat iemand hem ziet is in de heemtuin. 

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

De officiële wetenschappelijke naam is Leucojum vernum L.

Het woord Leucojum komt van Leucos (grieks) en betkent "wit", de kleur van de boemen.

Het woord Vernum (Latijn) betekent "lente tijd" waarmee natuurlijk word bedoeld dat deze plant in het voorjaar bloeit.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Leucojum vernum in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Maarteblomke
• English: Spring Snowflake
• Français: Nivéole de printemps
• Deutsch:Frühlings-Knotenblume, Märzenbecher
• Espanõl: ?
• Italiano: Campanellino,Campanelle comuni
• Svenska: Snöklocka
• Norsk: Klosterklokke
• Dansk: Dorothealilje

De Engelse naam is Spring Snowflake. Dit betekent "lente sneeuwvlokje". Als het Sneeuwklokje bijna uitgebloeid is dan is er nog een enkel sneeuwvlokje te zien, het Lenteklokje. Deze plant kondigt de Lente aan of bloeit dan (afhankelijk van de temperatuur).

Voor de verspreiding van Leucojum vernum in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Nivéole de printemps . Niveole komt van het Latijnse nivalis en betekent  "sneeuw", in verwijzing naar de vroege bloei van de bloem, soms als de sneeuw nog steeds aanwezig is. Vandaar de toevoeging De printemps "van de lente".

Er zijn twee Duitse namen:

1. Frühlings-knotenblume: Dit betekent letterlijk "lente knopenbloem". Het woord lente is logisch. Alle Leucojum soorten heten in Duitsland "knotenblumen". Waarom is mij nog onbekend.
2. Märzenbecher: Dit betekent "maartbeker". De naam Märzen is Oudduits maar betekent gewoon Maart, n.a.v. de vroege bloei van de plant. Beker is natuurlijk naar de vorm van de bloem.

De Spaanse naam is mij onbekend. Ik zie ook geen waarnemingen in Spanje.

De Italiaanse naam is Campanellino. Dit betekent "klokje". Uiteraard naar de vorm van de bloem. Een wel heel algemene naam maar kennelijk genoeg voor de Italianen om te weten om welke plant het gaat.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Snöklocka. Dit betekent "sneeuwklokje". Het in Nederland bekende Sneeuwklokje (Galanthus nivalis) heet in Zweden dan weer Snödroppe.

Voor de verspreiding van Leucojum vernum in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Klosterklokke. Dit betekent "kloosterklokje". Lenteklokjes worden beschouwd als middeleeuwse planten die werden gekweekt in kloosters in Noorwegen, misschien al in de 1100 na Chr.. Sindsdien zijn ze veel in gebruik in particuliere tuinen.

De Deense naam is Dorotealilje. Alle Leucojum soorten heten in Denemarken hvidblomme (Wittebloemen), net zo als het eerste deel van de wetenschappelijke naam, behalve deze. Er wordt aangenomen dat Dorothea-lelie in Denemarken werd geïntroduceerd kort na 1416, toen Maribo Abbey werd opgericht door de birgitta zusters uit Vadstena. Deze plant is vernoemd naar de jonge christelijke vrouw Dorothea, die op 6 februari werd terechtgesteld door de Romeinen en 300 jaar later heilig werd verklaard. 

Ecologie

Bodem
Licht beschaduwde plaatsen op vochtige, voedselrijke, neutrale tot kalkrijke, humeuze grond met een milde humus (lemig tot kleiig).

Groeiplaats
Bossen (loofbossen, hellingbossen en bergbossen, voornamelijk aan de voet van hellingen), hakhout, heggen en bij buitenplaatsen.

Verspreiding

Nederland
Vroeger inheems op de Tankenberg bij Oldenzaal in Twente. Daar voor het laatst gevonden in 1916. Tegenwoordig vrij zeldzaam als stinsenplant.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam. Waarschijnlijk niet oorspronkelijk inheems.

Wallonië
Zeldzaam in het Maasgebied en in de zuidelijke Ardennen (in het dal van de Oise).

Wereld
In berggebieden in Midden-Europa en aangrenzende delen van Zuid-Europa. Noordwestelijk tot in Duitsland en België.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten