Lysimachia nemorum (Boswederik)

De Boswederik is niet zomaar een Wederik-soort die je in elk bos kan tegenkomen. Hij stelt hoge eisen aan de grondsoort en is eigenlijk alleen maar te vinden in Twente tegen de Duitse grens en Zuid-Limburg. Verder op sommige plekken in Nederland. Boswederik is te verwarren met Penningkruid (Lysimachia nummularia) dat ook uitgebreide matten vormen. Maar er zijn uiteraard meer verschillen te vinden in de betere flora.Over gelijkenissen gesproken. De leukste naam vond ik wel de Engelse, Yellow Pimpernel. De uitleg staat natuurlijk bij de paragraaf Verklaring buitenlandse namen. Boswederik bloeit in Mei tot en met Augustus.

Er komen minstens 5 soorten Wederik (Lysimachia) in het wild voor in Nederland:

• Boswederik (Lysimachia nemorum) - zeldzaam
• Grote wederik (Lysimachia vulgaris) - Algemeen
• Moeraswederik (Lysimachia thyrsiflora) - algemeen
• Penningkruid (Lysimachia nummularia) - algemeen/verwilderde tuinplant
• Puntwederik (Lysimachia punctata) - algemeen/verwilderde tuinplant

De officiële wetenschappelijke naam is Lysimachia nemorum L.

Er zijn twee mogelijke verklaringen:

1. Lysimachia komt van het Lusimachos. Dit is een literaire vertaling uit het Grieks. In oude tijden werd er geloofd dat de plant zo krachtig was dat als je de plant plaatste op het juk van een woedende/lastige os deze zijn krachten weer beheerste. Hier komt ook de Engelse naam voor Lysimachia nemorum vandaan, Wood loose-strife.

2. De geslachtsnaam Lysimachia werd vernoemd naar Lysimachos, een veldheer onder Alexander en later onder koning Thracik.

Nemorum is Latijn en betekent letterlijk "bos". Dus niet in de zin van schaduw minnend (dan is het meestal Sylvatica) maar bedoeld wordt "voorkomend in het bos". 

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Lysimachia nemorum voor het eerst in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de  Nederlandse verklaring

• English: Yellow Pimpernel
• Français: Lysimaque des bois
• Deutsch: Hain-Gilbweiderich
• Espanõl: Murages amarillos
• Italiano: Lisimachia nemorale
• Svenska: Skogslysing
• Norsk: skogfredlaus
• Dansk: Lund-Fredløs

De Engelse naam is Yellow Pimpernel. Met een beetje fantasie ziet deze plant er uit als een Pimpernelmaar, maar dan wel wat de Engelse (Scarlet) pimpernel noemen (bijv. Rood guichelheil (Anagallis arvensis subs. arvensis)  en dus niet onze Grote pimpernel (Sanguisorba officinalis). Beide planten zijn trouwens absoluut geen familie van de Boswederik.

Voor de verspreiding van Boswederik in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Lysimaque des bois. Lysimaque is de Franse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam en Des betekent "van het bos". Dit is de Franse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Hain-Gilbweiderich. Dit betekent "gele-boswederik.

Voor de verspreiding van Boswederik in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Murages amarillos Ik heb het vermoeden dat dit ook Gele pimpernel betekent, net als de Engelse naam. 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt,

De Italiaanse naam is Lisimachia nemorale. Dit is de Italiaanse naam voor de volledige wetenschappelijke naam. 

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Skogslysing. Dit betekent letterlijk "bos schijnen". Bos is beschreven bij de Nederlandse verklaring. Het woord Schijnen is de benoeming van de Zweedse botanist Samuel Liljeblad (20 december 1761-1 april 1815). De plant valt op/schijnt door de felle gele kleur in zijn omgeving.

Voor de verspreiding van Boswederik in Zweden zie deze kaart.

De Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, skogfredlaus/Lund-Fredløs. Skog en Lund betekenen "bos/bosjes". Het woord fredlaus/Fredløs wordt meestal vertaald met "outlaw/vogelvrije". Dit is een beetje typische vertaling. Maar het zou een verkeerde interpretatie zijn van de plant met de Griekse naam lysimakheios (naar koning Lysimachus , Hellenistische koning 361-281 voor Christus). Het woord is afgeleid van het Griekse Lysimakhos wat "het oplost of afmaken een gevecht" betekent van Lyein 'oplossen/eindigen en Makhe "gevecht".

Ecologie

Bodem
Beschaduwde plaatsen op natte tot vrij vochtige, matig voedselrijke tot voerdselrijke, humeuze, zwak zure, vrij kalkarme tot kalkhoudende grond. Vooral op kwelplekken (zand, löss en leem).

Groeiplaats
Bossen (natte loofbossen, vooral in brongebieden, langs natte bospaden, bij bronnen en aan de rand van ondiepe, 's winters natte laagten), waterkanten (langs beschaduwde beekjes) en vochtige bosranden.

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam in Zuid-Limburg, zeldzaam in Twente en in de Achterhoek en zeer zeldzaam in Noord-Brabant en in Drenthe.

Vlaanderen
Vrij algemeen in de Leemstreek. Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wallonië
Vrij algemeen in Brabant, in het Maasgebied en in de zuidelijke Ardennen. Elders zeer zeldzaam.

Wereld
West- en Midden-Europa, van West-Noorwegen tot in Portugal en West-Spanje en zuidoostelijk tot op de Balkan en Zuid-Italië. Ook op de Azoren en de Far Oer.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten