Montia arvensis (Klein bronkruid)

Klein bronkruid is in staat onder water te groeien terwijl het toch echt een vaatplant (stamper en bloemen e.d.) en geen waterplant. Sterker nog, op het droge droogt hij uit en verkleurt Klein bronkruid. Daarom heeft de plant ook vlezige blaadjes. Samen met Groot bronkruid zijn dit de enige twee bronkruid (Montia) soorten die in Nederland in het wild voorkomen. Hij bloeit in April en Mei.

De officiële wetenschappelijke naam is Montia arvensis Wallr.

Montia is de Verlatijniseerde naam die komt van Giuseppe Monti (27 november 1682 - 29 februari 1760) Hij was een Italiaanse chemicus en botanicus. Monti was een professor in de botanie en van 1722 tot 1760 directeur van het Bologna Botanical Garden. Zijn botanische werken waren een bron voor Carl Linnaeus. Het plantengeslacht Montia is als eer naar hem genoemd.

Veel planten hebben bij het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam de woorden Arvense/Arvensis of Campestre/Campestris of Pratense/Pratensis gekregen. Al deze soorten kunnen dan overal voorkomen. Eigenlijk word hiermee gezegd dat de betreffende plant meestal geen specifieke bodemsamenstelling nodig heeft. De naam dient ook vaak ter onderscheid van andere soorten. Arvense/Arvensis komt van Arvum en is Latijn en betekent "grond/akker". Campestre/Campestris is Latijn en betekent "(open) veld". Pratense/Pratensis is Latijn en betekent "van de weide".

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit Wallr.

Dit staat voor Karl Friedrich Wilhelm Wallroth (13 maart 1792 - 22 maart 1857) was een Duitse botanicus. Wallroth publiceerde van 1812 tot 1844 over grotere delen van de plantkunde. Enkele plantengeslachten zijn naar hem vernoemd en na zijn dood In 1858 plaatsten vrienden een gedenkzuil in de zogenaamde omheining in Nordhausen. De zandstenen obelisk, bekroond met een dennenappel , is twee meter hoog en draagt ​​het opschrift “Friderico | Guilelmo | Wallrot | Medicinae Doctori | Botanische Celeberrimo | amici | MDCCCLVIII". In 1840 beschreef hij Montia arvensis in de publicatie Erster Beitrag zur Flora Hercynica  Ik heb deze publicatie niet kunnen vinden en heb dus geen voorbeeldfoto.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• English: Annual water miners lettuce, Water Blinks, Fountain Miner's lettuce
• Français: Montie des fontaines
• Deutsch: Glanzsamiges Bach-Quellkraut
• Espanõl:
• Italiano: Pendolino delle fonti
• Svenska: Källört
• Norsk: Kjeldeurt
• Dansk: Stor Vandarve

Er zijn drie Engelse namen:

1. Annual water miners lettuce: Dit betekent "meerjarig water mijnwerkers sla". Door gebrek aan verse groente, om onder andere scheurbuik te voorkomen,werd de plant (die in het water voorkwam) gebruikt als frisse salade en groente door mijnwerkers in de 1849 tijdens de Gold Rush in Californië.
2. Water Blinks:
3. Fountain Miner's lettuce: Dit betekent letterlijk "bron mijnwerkers sla".

Voor de verspreiding van Klein bronkruid in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Montie des fontaines. Montie is de Franse benaming van het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Des fontaines betekent "van de bron".

De Duitse naam is Glanzsamiges Bach-Quellkraut. Dit betekent  letterlijk "gezamenlijke/algemen Bach glanskruid".

De Spaanse naam is mij onbekend. Ik zie ook geen waarnemingen in Spanje.

De Italiaanse naam is Pendolino delle fonti. Deze naam moeilijk te vertalen. Een mogelijkheid zou kunnen zijn "kleien wichelroede richting de bron". Dus eigenlijk, waar dit plantje groeit zal ook wel de bron zijn.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Källört. Käll komt van Källa en betekent "bron". Dus "bron ört".  Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid". Dus "bronkruid".

Voor de verspreiding van Bronkruid in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Kjeldeurt. Kjeld komt van Kjelde en betekent "bron" en Ört/eurt/urt is weer de Scandinavische term voor "kruid". Dus "bronkruid".

De Deense naam is Stor Vandarve. Dit betekent "groot water arve". Arve betekent letterlijk erfgoed maar het is een algemene Scandinavische term voor Kruid, dus "groot waterkruid". Sommige landen (en sommige botanici) maken geen onderscheid tussen de variatie Montia minor en Montia fontana.

Ecologie

Bodem
Zonnige, soms licht beschaduwde, open plaatsen (pionier) op natte tot vochtige, matig voedselarme tot matig voedselrijke, kalkarme grond (allerlei grondsoorten, maar niet op zware klei en mergel).

Groeiplaats
Grasland (steile kantjes en karrensporen in weiland), op paden, akkers, begraafplaatsen, kwekerijen, plantsoenen, tuinen en zeeduinen (langs bospaden aan de binnenduinrand).

Verspreiding

Nederland
Verspreid door vrijwel het hele land. Vrij zeldzaam op de zandgronden in het oosten, midden en zuiden van het land en in de Hollandse en Zeeuwse duinen en zeldzaam in laagveengebieden. Elders zeer zeldzaam. Vrijwel niet in Flevoland.

Vlaanderen
Vrij zeldzaam, maar zeer zeldzaam in de Polders, de Leemstreek en een deel van de Kempen.

Wallonië
Zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wereld
Van Groot-Brittannië tot in Polen en van Zuid-Zweden tot in Spanje, Noord-Italië, Bulgarije en Roemenië. Ook in Noordwest-Afrika en Zuidwest-Azië.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Een mooi verhaal over Klein bronkruid als stadsplantje.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten