Algemeen
Zegekruid is een relatief jonge plant. Hij is pas sinds 1975 en 1990 ingeburgerd. Alhoewel de plant al terug te vinden is in de Flora Batava in1865. Van origine is het een attractieve tuinplant vanwege de opvallend grote blauwe bloemen en mooie vruchten. Misschien kent iedereen een bekender familielid die er veel op lijkt, behalve de kleur dan, de Lampionplant (Physalis). Zegekruid zie je ook soms terug in bloemontwerpen/stukken. De plant maakt onderdeel van de nachtschade familie (Solanacae) en is giftig. Dit is omstreden. Sommige zeggen sterk giftig sommige zeggen zwak. Zegekruid bloeit in Juli tot en met Oktober.
Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.
Verklaring Wetenschappelijke naam
De officiële wetenschappelijke naam is Nicandra physalodes (L.) Gaertn.
Nicandra is als eer betoon aan Nicander van Colophon. Hij was een Alexandrijns grammaticus, dichter en geneesheer en leefde in ca. 150 v.Chr. Van hem zijn o.a. twee geneeskundige leerdichten bewaard: de Theriaca , over middelen tegen de beet van gifslangen, en Alexipharmaca, over middelen tegen vergiftigde spijzen.
Physalodes betekend "gelijkend op (planten van het geslacht) Physalis. Physalis komt van het Griekse woord Physa dat "blaasje of luchtbel" betekend. Dit verwijst naar de de opvallende luchtbelachtig kelk die de vrucht omhult en een kenmerk is voor planten uit het geslacht Physalis (onder andere bekend van de Lampionplant). Het voegsel Odes is een Grieks woord dat "gelijkend op" betekent.
Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. en Gaertn.
L. staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij de soort als Atropa physalodes in de publicatie Species Plantarum.
Gaertn. staat voor Gaertn. staat voor Jozeph Gärtner (12 maart 1732 - 14 juli 1791) was een Duitse botanicus , vooral bekend om zijn werk over zaden, De Fructibus et Semibus Plantarum (1788-1792). Tegen 1770 was hij al begonnen aan zijn De Fructibus et Semibus Plantarum , maar daarna gaf hij zich er bijna volledig aan over en werd bijna blind door zijn aanhoudende studies, deels met de microscoop. De minutieus nauwkeurige beschrijvingen van het werk, bestaande uit duizend en meer soorten, luidden een nieuw tijdperk in voor de plantenmorfologie. De wetenschappelijke waarde van het boek werd aanzienlijk vergroot door de toevoeging van 180 kopergravures. In 1791 herschreef hij de soort als Nicandra physalodes in de publicatie De Fructibus et Seminibus.
Meer
Zie ook de Nederlandse verklaring
Namen in andere talen
- Frysk: Swarte lampionplant
- English: Apple-of-Peru
- Français: Nicandre faux-coqueret, Poc-poc bleu, Pomme du Perou
- Deutsch: Giftbeere
- Espanõl: ?
- Italiano: Nicandra
- Svenska: Ballongblomma
- Norsk: Giftbær
- Dansk: Kantbæger
Verklaring Buitenlandse namen
De Engelse naam is Apple-of-Peru. Dit betekent natuurlijk "appel van Peru". Die appel is fictief. Het gaat hier om het opvallende iets wat ronde vrucht vrucht omhulsel of de daadwerkelijke vrucht. Zegekruid is inheems in Zuid-Amerika en waarschijnlijk ook in Peru dus.
Voor de verspreiding van deze in Engeland zie deze kaart.
De Franse naam is Nicandre faux-coqueret, Poc-poc bleu, Pomme du Perou. Bij wijze van uitzondering 3 namen die ik opvallend vond. Nicandre faux-coqueret is een verwijzing naar De Peruaanse haan ( Physalis peruviana). Het betekent letterlijk "Nicandra valse coqueret (die Peruaanse haan dus)". Dit alles dus omdat de bessen van Nicandra niet eetbaar zijn, het bevat het giftige solanine, en die van de Peruaanse haan wel.
De naam Poc-poc blue is mij nog onbekend.
Pomme du Perou betekent weer "appel van Peru' net als bij de Engelse naam.
De Duitse naam is Giftbeere. Dit betekent "gifbes". Een verwijzing naar de giftigheid van de vruchten van deze plant
Voor de verspreiding van deze in Duitsland zie deze kaart.
De Spaanse naam is mij nog onbekend.
De Italiaanse naam is Nicandra. Zegekruid word in Italië nauwelijks waargenomen dus is het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam aangehouden.
De Zweedse naam is Ballongblomma. Dit betekent "ballonbloem". Een leuke verwijzing naar het opvallende vruchtomhulsel.
Voor de verspreiding van deze in Zweden zie deze kaart.
De Noorse naam is Giftbær. Dit betekend "gifbes' net zoals de Duitse naam.
De Deense naam is Kantbæger. Dit betekent "randbeker". Een mooiere omschrijving kan je niet hebben. De vruchtbeker die ontstaat na de bloei bestaat uit brede randen die samen een omhulsel vormen (zie foto's)
Ecologie & Verspreiding
Ecologie
Bodem
Zonnige, open plaatsen op voedselrijke, vrij droge, omgewerkte grond.
Groeiplaats
Moestuinen, akkers (aardappelakkers), ruigten, ruderale plaatsen, bermen (omgewerkte plaatsen) en braakliggende grond.
Verspreiding
Nederland
Vrij algemeen. Ingeburgerd tussen 1900 en 1924.
Vlaanderen
Zeldzaam. Waarschijnlijk alleen adventief.
Wallonië
Zeldzaam. Waarschijnlijk alleen adventief.
Wereld
Oorspronkelijk uit Zuid-Amerika (Peru). In Europa lokaal ingeburgerd (o.a. in Duitsland en Frankrijk). Ook in Midden-en Noord-Amerika, in het oosten van Afrika en Australië.
Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL
Verspreiding Zegekruid
FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten
Foto's
