Nymphaea candida (Noordelijke waterlelie)

Pas sinds 19 januari 2021 is de laatste wijziging toegepast op de determinatiehulp tussen deze plant en de Witte waterlelie  (Nymphaea alba). Zoveel lijken deze twee planten op elkaar. Niet zo gek want eerst dacht men dat het een ondersoort was. Later bleek het dus wel degelijk een andere soort te zijn. Er zijn verschillen zoals de hulp laat zien. Noordelijke waterlelie bloeit in Mei tot en met Augustus.

Er komen minstens 3 Waterlelie (Nympaea) soorten in het wild voor in Nederland:

• Roze waterlelie (Nymphaea marliacea) - algemeen/verwilderd
• Witte waterlelie (Nymphaea alba) - algemeen
• Noordelijke waterlelie (Nymphaea candida) - zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Nymphaea candida C.Presl & J.Presl

Nymphaea komt van Nymphae (Latijn) en betekent "nimf/halfgodin van de rivieren", wat aangeeft hoe mooi deze plant is en natuurlijk waar deze voor komt.

Candida is Latijn en betekent "wit (zoals eiwit)/helder/schoon". Alle woorden hebben een verwijzing naar de witte kleur van de bloem. Eigenlijk is het een variatie op de Witte waterlelie want daarvan is de wetenschappelijke naam Nymphaea alba. En Alba betekent ook "wit".

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit C.Presl & J.Presl.

C.Presl. staat voor Karel Bořivoj Presl (17 februari 1794 - 2 oktober 1852) (ook wel Carl of Karl). Hij was een Tsjechisch arts en botanicus. Hij is vooral bekend om zijn taxonomisch werk en studies rond de Pteropsida (varens).1819 samen met zijn broer Flora bohemica. In 1822 beschrijft hij samen met zijn broer, Jan Svatopluk Presl Nymphaea candida in de publicatie Deliciae pragenses: historiam naturalem spectantes.

J.Presl staat voor Jan Svatopluk Presl (4 september 1791 - 6 april 1849) was een Boheemse natuurwetenschapper. Hij was de broer van botanicus Karel Bořivoj Presl (1794-1852). Het tijdschrift Preslia , uitgegeven door de Czech Botanical Society , is aan hen opgedragen.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Noardske swanneblom
• English: ?
• Français: Nénuphar blanc boréal
• Deutsch: Kleine Seerose
• Espanõl: ?
• Italiano: ?
• Svenska: Nordnäckros
• Norsk: Kantnykkerose
• Dansk: Liden Nøkkerose

De Engelse naam is 

De Franse naam is Nénuphar blanc boréal. Nénuphar komt van het Egyptisch/Arabisch en is een dialect. Het betekent een waterplant die bekend staat als de White Lotus (Nymphaea lotus). Na een paar jaar is dit "Nénufar" of "Nénuphar" geworden. Blanc betekent natuurlijk "wit", de kleur van de bloem. Borëal komt van het Latijnse Boreus dat "noordelijk" betekent, verwijzend naar het voorkomen in Noord-Europa van de plant.

De Duitse naam is Kleine Seerose. Dit betekent "kleine zeer-roos".

De Spaanse naam is mij onbekend.

De Italiaanse naam is mij onbekend.

De Zweedse , Noorse en Deense naam is nagenoeg gelijk, Nordnäckros/Kant Nykkerose/Liden nøkkerose. Het Zweedse Nord betekend 'zuid" wat het onderscheid maakt met de Sydnäckros (Witte waterlelie (Nymphaea alba)). Kant betekent "kantig", dit heeft te maken met een determinatiekenmerk van de bloem. Liden betekent "klein". Deze plant is niet kleiner. De naam is puur ter onderscheid.Een verklaring voor het woord Näck/Nykk/Nøkk is te vinden op deze site. De Deense, Noorse en Deense naam komt van Näcken, Näkki en Nøkk en verwijst naar "nix": een kwaadaardige watergeest die volgens de Noord-Europese folklore woonde in beken en meren. Deze zocht naar mensen om hen te verleiden met betoverd vioolspel en dit eiste menselijke offers.

De Noordelijke waterlelie is volgens recent onderzoek goed te onderscheiden van de Witte waterlelie door blad-, bloem- en stuifmeelkenmerken (zie determinatiehulp waterlelies). Ze staat in open, zonnig, matig voedselarm tot voedselrijk, neutraal tot zwak zuur, stilstaand of zwak stromend water met een humeuze, deels veenachige modderlaag. Ze kan in allerlei wateren en watergangen groeien, maar grote wateren worden ten onzent doorgaans gemeden. Deze soort komt voor van Midden-Siberië tot in Noord- en Midden-Europa, zuidwestelijk tot in België en Nederland. In Nederland ligt het zwaartepunt van de verspreiding aan de westkant van het Drents Plateau, in de beekdalen en veenkoloniën van Zuidoost-Friesland. In Drenthe en Overijssel is de soort sporadisch aangetroffen in een aantal andere veenkoloniën, en hier blijft ze te zoeken. In Noord-Brabant staat de Noordelijke waterlelie op een enkele plaats in een afgesloten Maasarm. Beide typen groeiplaatsen zijn ook bekend uit noordelijk Midden-Europa.

CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel & Rense Haveman, 2016

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten