Ornithogalum umbellatum (Gewone vogelmelk)

De Gewone vogelmelk is een echte Stinzenplant. Het is een bolplant en hij bloeit vroeg (Mei tot en met Juni). Maar hij verwildert snel en is op die manier verspreid in heel Nederland. Zo staat allang niet meer op elke site geschreven dat het een stinzenplant is. Sommige mensen vonden hem zo mooi dat hij de bij naam "ster van Bethlehem" heeft gekregen.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen in Nederland minstens 3 soorten Vogelmelk (Ornithogalum) voor:

• Gewone vogelmelk (Ornithogalum umbellatum) - algemeen
• Bosvogelmelk (Ornithogalum pyrenaicum) - zeer zeldzaam
• Knikkende vogelmelk (Ornithogalum nutans) - zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Ornithogalum umbellatum L.

Ornithogalum komt van Ornithos (Latijn) en betekent "vogel", en Gala (Grieks) wat "melk" betekent. Dus vogelmelk. Bij de Nederlandse verklaring staat de mogelijke verklaring voor het woord "vogelmelk".

Umbellatum komt van Umbella (Latijn) wat "parasol" betekent. Dit slaat op de vorm van de bloemen.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschrijft hij Ornithogalum umbellatum in de publicatie Species Plantarum. Maar op de Engelse Wiki-site staat dat de plant al eeuwen bekend is: Ornithogalum umbellatum is volgens sommige auteurs al heel lang bekend en beschreven, zelfs al door Pedanius Dioscorides in de eerste eeuw. In het 16e-eeuwse Engeland maakt William Turner, (1562) er melding van. In Henry Lyte 's New Herbal uit 1586 (een vertaling in het Engels van Rembert Dodoens ' Cruydeboeck uit 1554 ) wordt verwezen naar een Ornithogalum als de witte veldui. John Gerard beschrijft Ornithogalum in zijn Herball uit 1597 als de "ster van Bethlem".

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Gersstjer
• English: Star of Bethlehem, eleven-o'clock lady
• Français: Dame d'onze heures
• Deutsch: Dolden-Milchstern, Stern von Bethlehem
• Espanõl: Leche de gallina
• Italiano: Latte di gallina comune
• Svenska: Morgonstjärna
• Norsk: Fuglestjerne
• Dansk: Kost-Fuglemælk

Er zijn twee Engelse namen:

1. Star of Bethlehem: Dit betekent uiteraard "ster van Bethlehem".  In het Midden-Oosten, met name in het oude Palestina en in Syrië, golden de lelies (Vogelmelk is een lelieachtige)  als het symbool van zuiverheid, onschuld en maagdelijkheid en in het voorjaar zijn er hele velden met deze stervormige plant mee bezaaid, bijvoorbeeld rond Bethlehem.
2. eleven-o'clock lady. Dit betekent " 11 uur dame". Deze naam suggereert dat de plant pas om elf uur bloeit. Maar hij bloeit gewoon bij genoeg zonlicht, dit kan dus ook om 9 uur zijn.

Voor de verspreiding van Gewone vogelmelk in Engeland zie deze kaart.

 De Franse naam is Dame d'onze heures. Dit betekent ook "11 uur dame", net als de tweede Engelse naam.

Er zijn twee Duitse namen:

1. Dolden-Milchstern: Dit betekent "bloemscherm-melkster". De plant heeft dus een bloemscherm in de vorm van een ster. Het woord Melk wordt bij de Nederlandse uitgelegd.
2. Stern von Bethlehem: Dit betekent, net zoals de eerste Engelse naam, ster van Bethlehem.

Voor de verspreiding van Gewone vogelmelk in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Leche de gallina. Dit betekent "melk van de hen". Gallina is ook het Latijnse woord voor Hen. Het is de Spaanse benaming voor de Nederlandse naam.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Latte di gallina comune. Dit betekent "de melk van een kip (vogel) gewoon". Het is de Italiaanse benaming voor de Nederlandse naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Morgonstjärna. Dit betekent "morgenster". Zie de uitleg bij de eerste en tweede Engelse naam.

Voor de verspreiding van Gewone vogelmelk in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Fuglestjerne. Dit betekent "vogelster"

De Deense naam is Kost-Fuglemælk. Dit betekent "bezem-vogelmelk". Ik heb het maar één keer gelezen maar deze plant heeft lange smalle bladeren. Als je dit ziet is de gelijkenis met een bezem snel gemaakt. Omdat ik dit niet vaker heb gelezen is de betekenis mij onbekend.

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten