Pimpinella saxifraga (Kleine bevernel)

Details

Pimpinella saxifraga L. (8070509708)

Algemeen

Er komen minstens 20 soorten Schermbloemige in het wild voor in Nederland. Er vallen natuurlijk veel meer planten onder deze familie. Sommige soorten zijn Schermbloemige maar zien er heel anders uit. Sommige zijn echt zeldzaam. Op deze lijst staan alleen de vergelijkbare "witte" schermbloemige: 

Verklaring Wetenschappelijke naam

De officiële wetenschappelijke naam is Pimpinella saxifraga L.

Carl Linnaeus schrijft in Philosophia Botanica (1751) dat de naam Pimpinella afgeleid van Bipennulaen en afkomstig is van Bipennatis foliis. Dit betekent dat de blaadjes van het samengestelde blad (Latijn folium = blad) in twee rijen staan (Latijn bi = dubbel; pennis = vleugel). De samengestelde bladeren van de Pimpinella-soorten bezitten inderdaad twee rijen blaadjes, het zijn zogenaamde veervormig samengestelde bladeren. Saxifraga komt van het Saxum (Latijn) en betekent "rots/steen" en Frangere (latijn) en betekent "breken". Veel  Saxifragasoorten groeien in scheuren en spleten van rotsen en men meende dat de planten het gesteente tijdens de groei had laten barsten. Maar Kleine bevernel is absoluut geen lid van het Saxifragageslacht. In dit geval slaat Steenbreek op het feit dat blaas- en nierstenen er vroeger mee behandeld werden; de stenen werden kleiner waarna ze konden worden uitgeplast.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Pimpinella saxifraga  in de publicatie Species Plantarum.

     

Meer

Zie ook de Nederlandse verklaring.

Namen in andere talen

  • Frysk:  Lyts wyldanys
  • English: Burnet Saxifrage
  • Français: Petit Boucage
  • Deutsch: Kleine Bibernelle
  • Espanõl: Pimpinela blanca
  • Italiano: Tragoselino comune
  • Svenska: Bockrot
  • Norsk: Gjeldkarve
  • Dansk: Almindelig Pimpinelle

verklaring Buitenlandse namen

De Engelse naam is Burnet Saxifrage. De stengelbladeren van deze plant lijken sprekend op die van een Sanquisorba-soort. Bijv. de Sanguisorba officinalis (Grote pimpernel). Het is overigens absoluut geen plant uit het zelfde geslacht. Saxifraga is het tweede deel van de wetenschappelijke naam.

Voor de verspreiding van Kleine bevernel in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Petit Boucage. Petit betekent natuurlijk "klein" vanwege het feit dat er een Grote bevernel (Pimpinella major) bestaat. Boucage komt van Bouc wat "bok" betekent. Bij het fijnwrijven van de bladeren komt een bokkengeur vrij. In Zweden is die geur volgens de naam terug te vinden in de wortel. 

De Duitse naam is Kleine Bibernelle. Dit is een conbinatie van het woord Kleine en het eerste deel van de wetenschappelijke naam.

De Spaanse naam is Pimpinela blanca. Dit betekent "witte pimpernel". Dit om aan te geven dat dit geen echte Pimpernel (het is ook geen familie) is maar een "witte" schermbloemige.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Pimpinella sassifraga. Dit is de Italiaanse benaming voor de wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Bockrot. Dit betekent "bokkenwortel. De wortel heeft een bokkengeur.

Voor de verspreiding van Kleine bevernel in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Gjeldkarve. Naam schuld karwij toont aan dat de plant is vergelijkbaar met karwij, maar het voorvoegsel 'schuld' (wat betekent onvruchtbaar) heeft een pejoratieve betekenis (dit betekent dat het ongunstige associaties oproept) en toont aan dat het kruid is niet geschikt als een substituut voor echte karwij.

De Deense naam is Almindelig Pimpinelle. Dit betekent "algemene pimpernel". De Grote bevernel (Pimpinella major) is namelijk veel zeldzamer.

Ecologie & Verspreiding

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen op droge tot matig vochtige, voedselarme tot matige voedselrijke, zwak zure, neutrale of basische, kalkhoudende, niet te sterk bemeste grond (lemig zand, leem, löss, lichte zavel, mergel en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Grasland (ruig grasland, schraal grasland, weiland en kalkgrasland), bermen, rotsen, heide, zeeduinen, rivierdijken, kanaaldijken en langs spoorwegen (spoordijken).

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in Zuid-Limburg, het oostelijke rivierengebied en in de Zeeuwse en Hollandse duinen en vrij zeldzaam in het oosten van Nederland. Elders zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Algemeen in de Maasvallei en vrij algemeen in de Leemstreek en de Duinen. Elders zeldzamer.

Wallonië
Vrij algemeen.

Wereld
Het grootste deel van Europa. Oostelijk tot in Centraal-Azië. Ingeburgerd in Noord-Amerika en Nieuw-Zeeland.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Verspreiding Pimpinella saxifraga

 

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten