Plantago coronopus (Hertshoornweegbree)

De Hertshoornweegbree is net als het Echt/Deens lepelblad (Cochlearia officinalis/danica) een zout-tolerante plant. Van origine komt Hertshoorn weegbree ook in de duinen voor maar door het toenemende pekel beleid is de plant, net zoals Lepelblad, steeds vaker in de berm te vinden. Behalve in de berm wordt de plant (zie Floron verspreidingskaartje ook elders waargenomen. Herthoornweegbree bloeit in Juni tot en met September.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen in Nederland minstens 7 Weegbree (Plantago) soorten in het wild voor in Nederland:

• Getande weegbree (Plantago major subsp. intermedia) - algemeen
• Grote weegbree (Plantago major subsp. major) - algemeen
• Hertshoornweegbree (Plantago coronopus) - algemeen
• Ruige weegbree (Plantago media) - vrij zeldzaam
• Smalle weegbree (Plantago lanceolata) - algemeen
• Zandweegbree (Plantago arenaria) - zeldzaam
• Zeeweegbree (Plantago maritima) - vrij zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Plantago coronopus L.

Plantago komt van Planta pedis (Latijn) en betekent "voetzool" duidend op de gelijkenis van de bladeren met een voetzool. Persoonlijk zie ik dit niet, dus het verhaal hierna heeft meer met de naamgeving te maken. Weegbree werd vanuit Europa door de hele wereld verspreid. De Indianen noemde het "De voetstap van de blanke", omdat het overal werd gevonden waar de Europeanen geweest waren.

Coronopus is afgeleid van het Griekse koronê en betekend "kraai" en pous  betekend "voet", waarbij de delen van het blad, met een beetje fantasie, de vorm van een kraaienpoot kunnen oproepen.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Plantago coronopus in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Sâlt weversblêd
• English: Buck's-horn Plantain
• Français: Plantain Corne-de-cerf
• Deutsch: Krähenfuß-Wegerich
• Espanõl: Ababanja
• Italiano: Barba di cappuccio
• Svenska: Strandkämpar
• Norsk: Flikkjempe
• Dansk: Fliget vejbred

De Engelse naam is Buck's-horn Plantain. Buck'shorn betekent "herten/bokken hoorn" Met name de vergelijking van de stengelbladeren (met rechts en links een paar keer geveerd, zijslippen) met het gewei van een (mannelijk) hert. Dus gelijk aan de Nederlandse naam. Het woord Plantain is de Engelse benaming voor weegbree. Het komt van de geslachtsnaam Plantago en is afgeleid van het Latijnse Planta Pedis dat "voetzool" betekent. Dit omdat men het plat tegen de bodem liggende blad met een voetzool vergeleek. Dit sloeg vooral op de Grote weegbree (Plantago major subsp. major) (Major betekent groot/breed) die met zijn brede bladeren algemeen langs wegen voorkomt. Deze soort werd de naamgever voor het gehele geslacht Weegbree, ook voor soorten met smallere bladeren zoals bijv. Smalle weegbree (Plantago lanceolata). en natuurlijk deze plant.

De Franse naam is Plantain Corne-de-cerf. Plantain is de Franse benaming voor een Weegbree-soort. De uitleg staat bij de Engelse naam. Corn-de-cerf betekent met het gewei van een een edelhert.

De Duitse naam is  Krähenfuß-Wegerich. In Duitsland wordt de vorm van de plant vergeleken met een Kraaienpoot (Krähenfuß). De naam Wegerich is afgeleid van het Oude Hoge Duitse woord Wegarih of het Midden Hoge Duitse Wegerich, dat weer vertaald kan worden met Wegbeherrscher. De afzettingen op paden werd ook uitgelegd dat de weegbree kan verhelpen tegen alles wat je kan overkomen op een pad, zodat (bv verstuikingen).

De Spaanse naam is Hierba estrellada. Dit betekent "sterrennacht kruid". Ten minste, deze betekenis duikt vaak op als je deze Spaanse plantennaam intypt bij Google. Het blijkt het schilderij"de sterrennacht" van Vincent van Gogh te zijn. Of Hertshoornweegbree, Grote muur (Stellaria holostea) en  Heelbeen (Holosteum umbellatum), die dit zoekresultaat ook hebben, deze "bijnaam" echt heeft is mij onbekend. 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Piantaggine barbatella. Piantaggine is de Italiaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Barbatella betekent letterlijk "uitgeschoten wijnstok". Hier bedoeld men "een gekiemde wortel" mee. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de vorm van de stengelbladere. Maar of dit echt zo is is mij onbekend.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en Noorse naam is nagenoeg gelijk, Strandkämpar/Flikkjempe. Alle Weegbreesoorten in Zweden en Noorwegen heten Kämper/Kjempe. Dit betekent "strijder". Hiermee worden de meeldraden bedoeld. Strand betekent natuurlijk "strand". In dit geval mag strand letterlijk genomen worden. Hertshoornweegbree is echt een kustplant. Flik betekent letterlijk "tabblad/uitgesneden". Hiermee word de vorm bedoeld van de stengelbladeren.

De Deense naam is Fliget vejbred. Dit betekent "uitgesneden weegbree". Vejbred is de Deense benaming voor een Weegbree-soort.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen (pioniervegetatie) op vochtige tot soms droge, matig voedselarme tot voedselrijke, meestal zilte en verdichte, vaak kalkhoudende grond (zand en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Groene stranden, hoge kwelders (schorren), grasland (droog grasland en mestplekken), betreden plaatsen, gepekelde bermen, tussen straatstenen, konijnenkrabplaatsen, veepaadjes, mierenbulten, voegen van zeedijken, zeeduinen (langs duinpaden en duinvalleien) en waterkanten (langs kreken en brakke, steile slootkanten).

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in het kustgebied en in Zeeland. Elders zeldzaam. Niet in Zuid-Limburg.

Vlaanderen
Algemeen in de duinen. Elders vrij zeldzaam.

Wallonië
Zeldzaam.

Wereld
West-Europa, rondom de Middellandse Zee en in Zuidwest-Azië. Ingeburgerd in Amerika en Australië.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Stoepplantje van de week

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten