Plantago major (Grote weegbree)

Doordat Weegbree het goed doet op een stikstofrijke grond en er goed tegen kan als er over wordt gelopen (het is een tredplant, de zaden worden o.a verspreid door er over te lopen) is het een van de meest succesvolle planten in Nederland. In de buurt van Grote (of Smalle) weegbree staan vaak Brandnetels. Het sap van Weegbree neutraliseert de jeuk die Brandnetels bij aanraking veroorzaken.  Grote weegbree is goed te herkennen aan het blad. Dit laat goed de parallelvormige nerven zien. In tegenstelling tot de bladeren van de Smalle weegbree (Plantago lanceolata) zijn de bladeren breed. Hij bloeit in Juni tot en met de herfst.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen in Nederland minstens 7 Weegbree (Plantago) soorten in het wild voor in Nederland:

• Getande weegbree (Plantago major subsp. intermedia) - algemeen
• Grote weegbree (Plantago major subsp. major) - algemeen
• Hertshoornweegbree (Plantago coronopus) - algemeen
• Ruige weegbree (Plantago media) - vrij zeldzaam
• Smalle weegbree (Plantago lanceolata) - algemeen
• Zandweegbree (Plantago arenaria) - zeldzaam
• Zeeweegbree (Plantago maritima) - vrij zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Plantago major L.

Deze naam geldt eigenlijk voor twee soorten, de Plantago major subsp. major (Grote weegbree) en de Plantago major subsp. intermedia (De Getande weegbree). Aangezien het verschil tussen deze twee soorten erg klein is behandel ik dit even als één soort. Plantago komt van Planta pedis (Latijn) en betekent "voetzool" duidend op de gelijkenis van de bladeren met een voetzool. Persoonlijk zie ik dit niet, dus het verhaal hieronder heeft meer met de naamgeving te maken. Weegbree werd vanuit Europa door de hele wereld verspreid. De Indianen noemde het "De voetstap van de blanke", omdat het overal werd gevonden waar de Europeanen geweest waren.

Major komt van Magnus (Latijn) en betekent "groot", wat één van de verschillende soorten aan geeft. Het betreft hier niet de plant zelf maar het verschil in breedte van het blad.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Plantago major in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Weversblêd
• English: Greater Plantain
• Français: Grand Plantain
• Deutsch: Breit-Wegerich
• Espanõl: Llantén mayor
• Italiano: Piantaggine maggiore
• Svenska: Groblad
• Norsk: Groblad
• Dansk: Glat Vejbred

De Engelse naam is Greater plantain. Dit betekent "grotere plantain". Het woord Plantain is de Engelse benaming voor weegbree. Het komt van de geslachtsnaam Plantago en is afgeleid van het Latijnse Planta Pedis dat "voetzool" betekent. Dit omdat men het plat tegen de bodem liggende blad met een voetzool vergeleek. Dit sloeg vooral op de Grote weegbree (Major betekent groot/breed) die met zijn brede bladeren algemeen langs wegen voorkomt. Deze soort werd de naamgever voor het gehele geslacht Weegbree, ook voor soorten met smallere bladeren zoals bijv. Smalle weegbree (Plantago lanceolata).

Voor de verspreiding van de Grote weegbree in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Grand Plantain. Dit betekent "grote plantain/weegbree".

De Duitse naam is Breit-Wegerich. Breit betekent weer "breed", weer vanwege de bladeren. De naam Wegerich is afgeleid van het Oude Hoge Duitse woord Wegarih of het Midden Hoge Duitse Wegerich, dat weer vertaald kan worden met Wegbeherrscher. De afzettingen op paden werd ook uitgelegd dat de weegbree kan verhelpen tegen alles wat je kan overkomen op een pad, zodat (bv verstuikingen).

Voor de verspreiding van Grote weegbree in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse naam is Llantén mayor. Llantén is de Spaanse benaming voor het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Mayor betekent "groot". Het is dus ook de Spaanse benaming van de volledige wetenschappelijke naam.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Piantaggine maggiore. Dit is de Italiaanse benaming voor de wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en Noorse naam is gelijk, Groblad. Dit betekent "heel blad". De plant werd vroeger veelvuldig gebruikt om te helen/genezen.

De Deense naam is Glat Vejbred. Dit betekent "gladde weegbree". Een opvallende naam want de harige variant (plantago media) komt volgens mij niet voor in Denemarken. De andere vaak voorkomende Smalle weegbree heet trouwens Lancet-Vejbred.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen (pionier en tredplant) op vochtige tot matig droge, matig voedselrijke tot vaak voedselrijke, omgewerkte of betreden grond (alle grondsoorten).

Groeiplaats
Grasland (stukgetrapte plekken in weiland, uiterwaarden, speelvelden en belopen grasvelden), bermen, voetpaden, omgewerkte grond, bossen (lichte plekken op en langs bospaden), tussen straatstenen (o.a. tussen stoeptegels), ruderale plaatsen, recreatieterreinen, parken, akkers, zeeduinen (duinvalleien), waterkanten (o.a. langs kreken en drinkpoelen) en afgravingen.

Verspreiding

Nederland
Zeer algemeen.

Vlaanderen
Zeer algemeen.

Wallonië
Zeer algemeen.

Wereld
Alle werelddelen en klimaten. In de tropen met name  in gebergten.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Stoepplantje van de week

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten