Ranunculus hederaceus (Klimopwaterranonkel)

Ondanks dat de meeste Waterranonkels zeldzaam zijn worden er minstens 8 soorten in Nederland waargenomen. De Klimopwaterranonkel bloeit al in April tot en met September.

Er komen dus minstens 8 Waterranonkel (Ranunculus) soorten in het wild voor in Nederland:

• Grote waterranonkel (Ranunculus peltatus) - Algemeen
• Kleine waterranonkel (Ranunculus trichophyllus) - Zeldzaam
• Klimopwaterranonkel (Ranunculus hederaceus) - Zeldzaam
• Penseelbladige waterranonkel (Ranunculus penicillatus)  - Zeer zeldzaam
• Stijve waterranonkel (Ranunculus circinatus) - Algemeen
• Vlottende waterranonkel (Ranunculus fluitans) - Zeldzaam
• Witte waterranonkel (Ranunculus ololeucos) - Zeldzaam
• Zilte waterranonkel (Ranunculus baudotii) Zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Ranunculus hederaceus L.

Ranunculus is het verkleinwoord van Rana (Latijn) Dat "kikker" betekent. De Ranonkelfamilie (Ranunculaceae) staan veelal langs de sloten en in vochtige weiden, de woonplaats van kikkers dus.

Hederaceus is afgeleid van Hedera. De naam van de Klimop Hedera helix waar de stengelbladeren zo op lijken zoals hierboven wordt uitgelegd.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Ranunculus hederaceus in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• English: Ivy-leaved Crowfoot
• Français: Renoncule à feuilles de lierre
• Deutsch: Efeu-Wasser-Hahnenfuß
• Espanõl: ?
• Italiano: ?
• Svenska: Murgrönsmöja
• Norsk: Leirsoleie
• Dansk: Vedbend-Vandranunkel

De Engelse naam is Ivy-leaved Crowfoot. Dit betekent "klimopblad kraaienvoet". De stengelbladeren van deze plant lijken op die van de Klimop (Hedera) die Ivy heet in het Engels. Een Waterranonkelsoort heet in Engeland Crowfood. Crowfoot betekent "kraaienvoet". Dit slaat op de vorm van het stengelblad van één van de soorten. Het grappige is dat de Engelsen een andere soort vogel noemen (Kraai) dan de Duitsers (Haan).

De Franse naam is Renoncule à feuilles de lierre. Dit betekent "ranonkel met Klimopbladeren. Dus de Franse benaming van de volledige Nederlandse naam.

De Duitse naam is Efeu-Wasser-Hahnenfuß. Dit betekent "klimop-water-Hahnenfuß". Bijna alle Ranonkelsoorten heten in Duitsland Hahnenfuß. Dit betekent "hanenvoet/poot". Veel Ranonkels hebben ingesneden bladeren. Ze zijn soms zo diep ingesneden, dat de bladschijf uit verschillende los­se blaadjes is samengesteld. In dit typische boterbloemblad zag men vroeger enige gelijkenis met een vogelpoot, vandaar de volksnamen Kraaienpoot en Hanenvoet.

De Spaanse naam is mij onbekend.

De Italiaanse naam is onbekend. Ik zie ook geen waarnemingen in Italië.

De Zweedse naam is Murgrönsmöja. Dit betekent "klimopmeisje". Waarom Meisje is mij onbekend.

De Noorse naam is Leirsoleie. Lier betekent "klei". Dit geeft, net als de Duitse naam, dat deze plant op of in het water/klei groeit. Soleie is de Noorse benaming voor de Boterbloemfamilie waartoe deze plant behoort. Soleie komt van soløye dat "zonneoog" betekent.

De Deense naam is Vedbend-Vandranunkel. Dit betekent "klimop waterranonkel", net als de Nederlandse naam.

Ecologie

Bodem
Zonnige plaatsen in ondiep, helder, stromend, matig voedselrijk, vaak kalkarm, zuurstofrijk, zoet of zwak brak water, meestal met een zandbodem, soms op veen, zelden op klei. Meestal in kwelzones van mineraalarm grondwater. Ook op plekken die tijdelijk droogvallen.

Groeiplaats
Brongebieden, water en waterkanten (droogvallende plassen, beekjes, sprengen, sloten, met name kwelsloten en nieuwe greppels en poelen) en grasland (open plaatsen in nat grasland, bijv. in trapgaten van vee).

Verspreiding

Nederland
Zeldzaam in het oosten van het land, in Midden-Nederland en in Zeeuws Vlaanderen en zeer zeldzaam in de duinen bij Schoorl.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam. Het meest nog in de Kempen en de Zand- en Zandleemstreek.

Wallonië
Zeldzaam in de Ardennen.

Wereld
West-Europa, van Zuid-Spanje tot op de Britse eilanden en in Jutland. Daarbuiten op enkele verspreide plaatsen in Polen, Scandinavië en langs de oostkust van Noord-Amerika.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten