Senecio sarracenicus/Senecio fluviatilis (Rivierkruiskruid)

Er komen minstens 11 soorten Kruiskruiden (Senecio) in Nederland in het wild voor:

• Bezemkruiskruid (Senecio inaequidens) - Algemeen
• Boskruiskruid (Senecio sylvaticus) - Algemeen
• Jakobskruiskruid (Jacobaea vulgaris/Senecio jacobaea) - Algemeen
• Klein kruiskruid (Senecio vulgaris) - Algemeen
• Kleverig kruiskruid (Senecio viscosus) - Algemeen
• Moerasandijvie (Tephroseris palustris/Senecio congestus) - Algemeen
• Moeraskruiskruid (Senecio paludosus) - Vrij zeldzaam
• Rivierkruiskruid (Senecio fluviatilis/sarracenicus) - Zeldzaam
• Schaduwkruiskruid (Senecio ovatus) - Zeldzaam
• Viltig kruiskruid (Jacobaea erucifolia/Senecio erucifolius) - Algemeen
• Waterkruiskruid (Jacobaea aquatica/Senecio aquaticus) - Algemeen

De officiële wetenschappelijke naam is Senecio sarracenicus L. maar de synoniem Senecio fluviatilis Wallr komt ook vaak voor. Alhoewel deze naam niet word genoemd op de officiële sites zoals bijv ipni.org en worldfloraonline.org

Senecio komt van Senex (Latijn) en betekent "grijsaard". Dit omdat de bloemen spoedig na het bloeien zaden vormen waaraan zich grijs zaadpluis bevindt die het geheel een grauw en vergrijsd aanzien geeft.

De betekenis van het woord Sarracenicus is mij nog onbekend. In veel bronnen is het afgeleid van het nieuw Latijnse Sarracenus en zou het Turks/Arabier/Mohammedaan betekenen, een betekenis die Carl Linnaeus heeft gegeven. Waarschijnlijk omdat de plant daar ongeveer vandaan komt. Maar als je het opzoekt in bijv. het online woordenboek Witaker's words (https://latin-words.com/) dan betekent het "behorende tot/verbonden met.

Het woord Fluviatilis komt uit het Latijn en betekent "rivier", een verwijzing naar de groeiplaats (zie de Nederlandse naam)

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L.  en Wallr.

L. staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Senecio sarracenicus in de publicatie Species Plantarum.

Wallr. staat voor Karl Friedrich Wilhelm Wallroth (13 maart 1792 - 22 maart 1857) was een Duitse botanicus. Zijn uitgebreide herbarium werd na zijn dood in verschillende delen verkocht. Een groot deel ging, samen met wat geschreven materiaal, naar het Nationaal Museum in Praag. In 1841 beschreef hij de soort als ? in de publicatie Linaea.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• English: Broad-leaved Ragwort
• Français: Séneçon des cours d'eau
• Deutsch: Fluß-Greiskraut
• Espanõl: ?
• Italiano: ?
• Svenska: Parkstånds
• Norsk: ?
• Dansk: Park-Brandbæger

De Engelse naam is Broad-leaved Ragwort. Dit betekent "breedbladige ragwort". Het is de tegenhanger van de Engelse naam voor Bezemkruiskruid (Senecio inaequidens). Deze is Narrow-leaved ragwort: Narrow-leaved betekent "smalbladig" en Ragword is een Engelse benaming voor een Kruiskruid-soort. Rag betekent "vodde", verwijzend naar de vaak smalle kroonbladen van de bloem. In dit geval dus niet, vandaar de specifieke naam Broad-leaved ragwort.  Wort is de algemene benaming in Engeland voor "kruid".

Voor de verspreiding van Rivierkruiskruid in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Séneçon des cours d'eau. Dit betekent "Senecio van de watergang". Senecio is het eerste gedeelte van de wetenschappelijke naam. Met Watergang wordt een echt stromende rivier bedoeld, verwijzend naar de groeiplaats.

De Duitse naam is Fluß-Greiskraut. Dit betekent "rivier-grijskruid". Het woord Rivier wordt hierboven uitgelegd. Grijskruid is het Duitse woord voor Senecio (zie ook de wetenschappelijke naam)

De Spaanse en Italiaanse naam is mij onbekend. In beide landen zijn dan ook geen waarnemingen.

De Zweedse naam is Parkstånds Dit betekent "parkstaande". Waarom Park is mij nog onbekend. Met Staande wordt bedoeld dat deze plant erg opvallend omhoog groeit. Hij staat erg rechtopstaand in het veld. Net zoals bijv. Kale jonker (Cirsium palustre) waar hij trouwens absoluut geen familie van is.

Voor de verspreiding van Rivierkruiskruid in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is mij onbekend. Er zijn ook geen waarnemingen.

De Deense naam is Park-Brandbæger. Dit betekent "park-brandbeker'. Het woord Par is mij (net als in de Zweedse naam) nog onbekend. Het woord Brandbaeger is een algemeen Deens woord dat gebruikt wordt om een Senecio soort aan te duiden. Bij alle Senecio-soorten hebben de puntige schutbladen van de bloemkorf (de "beker" waar de bloem in zit) een zwart "aangebrand" uiteinde.

Ecologie

Bodem
Zonnige tot vaak licht beschaduwde plaatsen op natte, voedselrijke tot zeer voedselrijke, neutrale tot kalkhoudende, humeuze grond (zandig-kleiige rivierafzettingen, zandige leem en soms op zeeklei). De plant doorstaat overspoeling goed.

Groeiplaats
Waterkanten (langs rivieren, beken, kanalen en oeverruigtes in zoetwatergetijdengebieden), ruigten (natte ruigten), bossen en bosranden (open plekken in oeverwalbossen en langs bosranden van wilgenbossen, grienden, struwelen (rivierduinen) en ruigten.

Verspreiding

Nederland
Plaatselijk vrij algemeen in het westelijke rivierengebied, in het noorden van het IJsselgebied en in het Eemgebied en zeldzaam elders in het rivierengebied en langs de Geul in Zuid-Limburg. Op andere plaatsen is de soort zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam. Slechts op één plek langs de Molenbeek, ten zuidwesten van Aalst.

Wallonië
Zeer zeldzaam. Nog slechts op één plek in de Dendervallei.

Wereld
In West-Azië en Midden- en Oost-Europa, noordwestelijk tot in Nederland en Noordwest-Duitsland. In Groot-Brittanië, Denemarken en Zuid-Zweden is het uit vroegere cultuur verwilderd en ingeburgerd.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten