Silene nutans (Nachtsilene)

Over dag zijn de bloemen van de  Nachtsilene vuilwit en lijken ze uitgebloeid. S' avonds tegen 8 uur ontplooien zich de kroonbladen, de helder witte binnenvlakte wordt zichtbaar (in de schemering is wit het sterkst opvallend) en begint de bloem een hyacintengeur af te geven tot ongeveer 3 uur s'nachts. Dan beginnen al spoedig de kroonbladen weer in te rollen en worden zij rimpelig en krijgen zij vouwen. En de iets bruinachtige buitenvlakte wordt weer zichtbaar met als gevolg, dat de bloem er de volgenden dag er weer als verwelkt uitziet. Nog 2 nachten achtereen herhaalt zich hetzelfde. Het is dus een zuivere nachtbloem en daar de honig 13 à 14 mm diep zit, zijn het alleen nachtvlinders, Dianthoecia (De nachtsilene is o.a.waardplant voor de witvlek-silene-uil)- en Mamestrasoorten, die er heen gelokt worden, niet alleen om honing te zuigen, maar ook om hun eitjes er in te leggen. Nachtsilene bloeit in Mei, Juni en Juli.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens negen soorten Silenes soorten in het wild voor in Nederland:

• Avondkoekoeksbloem (Silene latifolia subsp. alba) - algemeen
• Blaassilene (Silene vulgaris) - algemeen/veel ingezaaid
• Dagkoekoeksbloem (Silene dioica) - algemeen
• Echte koekoeksbloem (Silene flos-cuculi) - algemeen
• Kegelsilene (Silene conica) - zeldzaam/soms ingezaaid
• Nachtkoekoeksbloem (Silene noctiflora) - zeldzaam
• Nachtsilene (Silene nutans - zeldzaam
• Pekbloem (Silene armeria) - algemeen/verwilderd
• Prikneus (Silene coronaria) - algemeen/exoot

De officiële wetenschappelijke naam is Silene nutans L.

Er zijn twee verklaringen voor Silene:

1. De verklaring voor het woord Silene is niet gemakkelijk. Gelukkig heb ik hulp gekregen van Anne Tanne.be. Het is als volgt. Het is afgeleid van Silenus (Latijn) Hiermee werd bedoeld een Silen, zoals de Satyr (Satyrium) een meestal dronken, dikbuikige en opgezwollen voorgestelde metgezel van Bacchus/Dionysos. De vergelijking zou dan slaan op de opgeblazen kelk van de Silene vulgaris. Dit is weliswaar niet precies de zelfde soort maar een verklaring voor een geslachtsnaam (bijvoorbeeld Silene) slaat niet op elke soort van dat geslacht.
2. De naam Silene is afgeleid van Sialon (Grieks) en betekent "speeksel". Dit omdat deze plant (zoals sommige soorten) een kleverige stengel heeft. In het Duits heet een Silene dan ook Leimkraut. Dit geld niet voor elke Silene soort zoals ik hier boven al schreef.

Het hele, best wel ingewikkelde, verhaal over de verklaring en gebruik van het woord Silene word op deze Wiki-pagina uitgebreid toegelicht.

Nutans komt van Nutare (Latijn) en betekent "knikkend". Dit omdat de bloemen ten opzichte van de stengel geknikt naar beneden gebogen zijn.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Silene nutans in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

Over dag zijn de bloemen van de  Nachtsilene vuilwit en lijken ze uitgebloeid. S' avonds tegen 8 uur ontplooien zich de kroonbladen, de helder witte binnenvlakte wordt zichtbaar (in de schemering is wit het sterkst opvallend) en begint de bloem een hyacintengeur af te geven tot ongeveer 3 uur s'nachts. Dan beginnen al spoedig de kroonbladen weer in te rollen en worden zij rimpelig en krijgen zij vouwen. En de iets bruinachtige buitenvlakte wordt weer zichtbaar met als gevolg, dat de bloem er de volgenden dag er weer als verwelkt uitziet. Nog 2 nachten achtereen herhaalt zich hetzelfde. Het is dus een zuivere nachtbloem en daar de honig 13 à 14 mm diep zit, zijn het alleen nachtvlinders, Dianthoecia (De nachtsilene is o.a.waardplant voor de witvlek-silene-uil)- en Mamestrasoorten, die er heen gelokt worden, niet alleen om honing te zuigen, maar ook om hun eitjes er in te leggen.

• Frysk: Nachtklint
• English: Nottingham Catchfly
• Français: Silène penché
• Deutsch: Nickendes Leimkraut
• Espanõl:
• Italiano:Silene ciondola comune
• Svenska: Backglim
• Norsk: Nikkesmelle
• Dansk: Nikkende Limurt

De Engelse naam is Nottingham Catchfly. Deze plant stond bekend om zijn groeiplaats op de muren van kasteel Nottingham. Helaas is dit verleden tijd Het kasteel werd in de 19e eeuw vernietigd tijdens werkzaamheden.Catchfly betekent "vliegenvanger. Niet dat deze plant actief vliegen vangt maar omdat hij erg attractief is voor vliegen (en andere insecten), speciaal de snuitvlieg (Rhingia campestris). In tegenstelling tot bijv. Ronde zonnedauw (Drosera rotundifolia) worden deze insecten niet verteerd tot voedsel. De kleverige klierharen dienen om opkruipende insecten tegen te houden.

Voor de verspreiding van Nachtsilene in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Silène penché. Dit betekent "schuine/neigende silene". Dus de Franse vertaling van de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Nickendes Leimkraut. Dit betekent "knikkend lijmkruid".

De Spaanse naam is Silene nutant. Dit is de Spaanse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

De Italiaanse naam is Silene ciondola comune. Dit betekent "bungelende/knikkende gewone silene". Het is dus de vertaling van wetenschappelijke naam. Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. De hier genoemde naam kan ook nog varianten hebben.

De Zweedse naam is Backglim. Dit betekent letterlijk "teruggetrokken glim (kruid)". Het teruggetrokken heeft waarschijnlijk met het fijt te maken dat de bloem "teruggetrokken" zijn voordat deze s'avonds gaat bloeien (ze zien er verfomfaaid uit). Glim komt van Glima en betekent "glimmen". Dit omdat Nachtsilene bijna glimt/schittert in de avond. Glim is het algemene Zweedse woord voor de familie van de Silenes.

Voor de verspreiding van Nachtsilene in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Nikkesmelle. Nikke betekent "knikkende",. Smelle betekent "blaas/het geluid van blazen". Hiermee wordt de ,dikkere, kroonbuis bedoeld waar de kroonbladen aan vast zitten. Smelle is de algemene naam in Noorwegen voor de familie van Silenes

De Deense naam is Nikkende Limurt. Dit betekent "knikkend lijmkruid". Ört/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid". Urt/eurt/urt is de Scandinavische term voor "kruid".

Ecologie

Bodem
Zonnige tot licht beschaduwde plaatsen op droge, kalkrijke, voedselarme, enigszins humeuze grond (zand, mergel en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Zeeduinen (duingrasland), struwelen (laagblijvend struweel, kalkrijke zomen), hellingen, grasland (kalkgrasland) en rotsen.

Verspreiding

Nederland
Vrij zeldzaam in de Hollandse en Zeeuwse duinen en zeer zeldzaam in Zuid-Limburg en het rivierengebied.

Vlaanderen
Vrij azeldzaam in de duinstreek en zeer zeldzaam bij Kanne.

Wallonië
Vrij zeldzaam in de Kalkstreek en in Lotharingen.

Wereld
Gematigde streken in Europa en West- en Centraal-Azië. Het hoofdverspreidingsgebied ligt ten oosten van Nederland en België.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten