Solanum nigrum subsp. nigrum (Zwarte nachtschade)

Dat deze plant familie is van de Aardappel (Solanum tuberosum) en Tomaat (Solanum lycopersicum) weet inmiddels iedereen. En dat je hem tegenwoordig overal kan tegen komen ook. Maar waar ik niet bij stil stond las ik op Wikipedia. Vooral tussen de aardappels en tussen diverse fruit- en erwtachtigen wordt de plant door boeren als lastig onkruid ervaren. Het is een late kiemer, waardoor vaak een keer extra gespoten moet worden en doordat de aardappel en de zwarte nachtschade beiden tot het geslacht Solanum behoren, hebben veel herbiciden effect op beide plantensoorten. De bessen van de zwarte nachtschade zijn even groot als de erwten en komen daardoor gemakkelijk in het product terecht. Zwarte nachtschade bloeit in Juni tot in de herfst.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 6 soorten Nachtschade soorten (Solanum) in het wild voor in Nederland:

• Aardappel (Solanum tuberosum) - algemeen/verwilderd
• Bitterzoet Solanum dulcamara) - algemeen
• Driebloemige nachtschade (Solanum triflorum) - vrij zeldzaam
• Glansbes nachtschade (Solanum nitidibaccatum) - zeldzaam
• Tomaat (Solanum lycopersicum) - algemeen/verwilderd
• Zwarte nachtschade (Solanum nigrum subs. nigrum) - algemeen

De officiële wetenschappelijke naam is Solanum nigrum subsp. nigrum L.

Er zijn twee verklaringen:

1. Solanum is afgeleid van Solari (Latijn) en betekent "pijnstillen/kalmeren of tot bedaren brengen". Dit vanwege de pijnstillende werking van de plant.
2. Solanum komt van Solare (Latijn) en betekent "woest maken/alsof door een zonnesteek getroffen". Sol (Latijn) en betekent "zon"

Met subs. wordt bedoeld dat er eigenlijk twee soorten zijn. Er bestaat ook een beklierde nachtschade (Solanum nigrum subsp. schultesii). Deze plant heeft, uiteraard, klierharen op de stengel.

Nigrum (Latijn) en betekent "zwart", wat duidt op de kleur van de bes.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij de soort als Solanum nigrum in de publicatie Species Plantarum. Maar honderden jaren terug was deze plant al bekend. Plinius en Pedanius Dioscorides beschreven Zwarte nachtschade in hun publicaties.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Hûnebei
• English: Black nightshade
• Français: Morelle noire
• Deutsch: Schwarzer Nachtschatten
• Espanõl: Hierba mora
• Italiano: Morella comune
• Svenska: Nattskatta
• Norsk: Svartsøtvier
• Dansk: Sort Natskygge

De Engelse naam is Black nightshade. Dit is de Engelse vertaling van de Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Solanum nigrum subs. nigrum in Engeland zie deze kaart

De Franse naam is Morelle noire. Morelle  komt van het Middeleeuws Latijnse Maurella. Dit betekent "moor". Hiermee worden Berber bewoners, Moren, mee bedoeld. Hun huidskleur is donkerbruin. Morelle komt ook van het zelfstandig naamwoord Moreau dat donkerbruin/zwart betekent. Tezamen met het woord Noir (zwart natuurlijk) worden hier de zwarte bessen bedoeld die deze plant krijgt na de bloei.

De Duitse naam is Schwarzer Nachtschatten. Dit is de Duitse vertaling van de Nederlandse naam.

De Spaanse naam is Hierba mora. Dit betekent "zwarte moerei/braam". Soms heet deze plant ook Tomatillo negro. Dit betekent "zwarte tomaat", wat een logische naam is want de plant maakt onderdeel uit van dezelfde familie als die van de tomaat (Solanaceae). Soms word de plant op grote schaal gekweekt in Spaansprekende landen met als doel het extract van de bessen te gebruiken voor medische doeleinden.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Morella comune. Morella is afgeleid van de Black mulberry tree. Deze Zwarte moerbei  (Morus nigra) heeft, met veel fantasie,  vergelijkbare vruchten.Commune betekent "algemeen".

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Nattskatta. Natt betekent "nacht".Volgens mij wordt hier de zware belasting/aanslag op de gezondheid bedoeld.

Voor de verspreiding van Solanum nigrum subs. nigrum in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Svartsøtvier. Svart betekent "zwart". Søtvier bestaat uit het woord Sot wat "zoet" betekent en Vier wat "wilg" betekent, naar de smaak van de bessen en de gelijkenis van de vorm van de bladeren van de plant met die van een wilg.

De Deense naam is Sort Natskygge. Dit is de Deense benaming voor de wetenschappelijke naam.

Ecologie 

Bodem
Zonnige, zelden licht beschaduwde, open plaatsen (pionier) op vochtige tot droge, voedselrijke tot zeer voedselrijke grond (alle grondsoorten).

Groeiplaats
Moestuinen, akkers (vooral hakvrucht- en maisakkers), bermen, omgewerkte grond, braakliggende grond, stortterreinen, bij persvoerbulten en mesthopen, grasland (overbemest weiland), kapvlakten, zeeduinen (langs duinpaden, die bedekt zijn met houtsnippers en stro), plantsoenen, struwelen (o.a. Jeneverbesstruweel), waterkanten (drooggevallen oevers van rivieren) en aanspoelselgordels), aan de voet van muren en tussen straatstenen.

Verspreiding

Nederland
Zeer algemeen.

Vlaanderen
Zeer algemeen.

Wallonië
Algemeen, maar vrij zeldzaam ten zuiden van de lijn Samber en Maas.

Wereld
Oorspronkelijk uit Europa en Azië. Nu overal in gematigde streken en ook in verschillende tropische gebieden.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Op de site Stadsplanten staat een interessant artikel over een ondersoort van deze plant.

Stoepplantje van de week

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten