Sonchus arvensis (Akkermelkdistel)

Een typisch kenmerk voor de Akkermelkdistel is dat de omwindsels (het gedeelte onder de bloemkroon) en de stengel is bezet met gele klierharen. Dit is een van de kenmerken. Voor een goede determinatie is uiteraard een goede flora nodig. Een handig hulpmiddel is deze wikipagina. Hier staat halverwege een tabel met verschillen en overeenkomsten van 4 van de meest voorkomende Melkdistels in Nederland. Akkermelkdistel bloeit vanaf Juni t/m de herfst.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 5 soorten Melkdistel (Sonchus) in het wild voor in Nederland:

• Akkermelkdistel (Sonchus arvensis) - algemeen
• Gekroesde melkdistel (Sonchus asper) - algemeen
• Gewone melkdistel (Sonchus oleraceus) - algemeen
• Moerasmelkdistel (Sonchus palustris) - algemeen
• Zeemelkdistel (Sonchus arvensis var. maritimus) - vrij zeldzaam

De term Distel is een Ruim begrip. Meestal lezen mensen "een stekelige composiet". Er zijn 5 soorten "Distels":

• Carduus
  • Tengere distel (Carduus tenuiflorus) - zeer zeldzaam
  • Kruldistel (Carduus crispus) - algemeen
  • Knikkende distel (Carduus nutans) - algemeen
  • Langstekelige distel (Carduus acanthoïdes) - zeer zeldzaam
• Carlina
  • Driedistel (Carlina vulgaris) - zeldzaam
• Eryngium
• Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum) - zeldzaam
• Kruisdistel (Eryngium campestre) - algemeen
• Vlakke kruisdistel (Eryngium planum) - algemeen
• Melkdistel (Sonchus)
• Akkermelkdistel (Sonchus arvensis) - algemeen
• Gekroesde melkdistel (Sonchus asper) - algemeen
• Gewone melkdistel (Sonchus oleraceus) - algemeen
• Moerasmelkdistel (Sonchus palustris) - algemeen
• Zeemelkdistel (Sonchus arvensis var. maritimus) - vrij zeldzaam
• Vederdistels (Circium)
• Akkerdistel (Cirsium arvense) - algemeen
• Kale jonker (Cirsium palustre) - algemeen
• Moesdistel (Cirsium oleraceum) - zeldzaam
• Spaanse ruiter (Cirsium dissectum) - vrij zeldzaam
• Speerdistel (Cirsium vulgare) - algemeen
• wollige distel (Cirsium eriophorum)  - zeer zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Sonchus arvensis L.

De naam Sonchus heeft te maken met het woord Somphos (Grieks) dat "week/zacht/slap of hol betekent. Dit slaat op de hoedanigheid van de holle, licht breekbare stengel.

Veel planten hebben bij het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam de woorden Arvense/Arvensis of Campestre/Campestris of Pratense/Pratensis gekregen. Al deze soorten kunnen dan overal voorkomen. Eigenlijk word hiermee gezegd dat de betreffende plant meestal geen specifieke bodemsamenstelling nodig heeft. De naam dient ook vaak ter onderscheid van andere soorten. Arvense/Arvensis komt van Arvum en is Latijn en betekent "grond/akker". Campestre/Campestris is Latijn en betekent "(open) veld". Pratense/Pratensis is Latijn en betekent "van de weide".

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanist die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. Hij beschreef Sonchus arvensis voor het eerst in zijn publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Simmertiksel
• English: Perennial Sowthistle, Corn Sow-thistle
• Français: Laiteron des champs
• Deutsch: Acker-Gänsedistel
• Espanõl: Cerraja
• Italiano: Grespino dei campi
• Svenska: Åkermolke
• Norsk: Åkerdylle
• Dansk: Ager-Svinemælk

Er zijn twee Engelse namen:

1. Perennial Sowthistle: Sow betekent "zaaien" en Thisle "distel". Deze distel zaait zich makkelijk ui. Het gekke is dat Google deze distel consequent vertaalt met Zeug-distel. Maar een verklaring over een zeug/zwijn i.c.m. deze distel heb ik nog niet gevonden
2. Corn Sow-thistle: Corn word vertaald met Mais/Koren distel. Dit is eigenlijk een algemene benaming voor een Distel. Als je Corn-thisle intypt in Google kom je meestal uit op een heel andere Distel, de Akkerdistel (Cirsium arvense). Dit geeft aan hoe belangrijk een wetenschappelijke naam is.

Voor de verspreiding van Sonchus arvensis in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam voor deze plant is Laiteron des champs: Laiteron kan je het beste vertalen met "melkachtig" en Des champ met "van het land".

De Duitse naam Acker-Gänsedistel vertaal je met Akker- Ganzendistel. Ik heb niet de indruk dat deze distel nu typisch ganzen- of varkensvoer was. Ook niet dat deze door dit vee werd gegeten. Het is volgens mij maar een naam om de soort aan te duiden. Wel werd de plant vroeger veel gebruikt voor culinaire toepassingen. Soms ook medicinaal.

Voor de verspreiding van Sonchus arvensis in Duitsland zie deze kaart.

De Spaanse is Cerraja. Dit betekent "slotenmaker". Waarom juist dit woord is mij onbekend. 

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Grespino dei campi: Grespino is de algemene naam voor "distel". Dei betekent "afkomstig" en Campi "velden". Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. De hier genoemde naam kan ook nog varianten hebben. 

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Åkermolke: Åker betekent "akker" en Molke betekent "wei" Met wei wordt de melkachtige (bijna gele) drank bedoeld bij de kaasproductie. Het is de eerste melk van een koe die net gekalverd heeft (in Nederland heet dit biest).

Voor de verspreiding van Sonchus arvensis in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is  Åkerdylle:  Åker betekent "akker" en  Dylle zou misschien de algemeen benaming kunnen zijn voor "melkdistel", maar dit weet ik niet zeker dus is dit nog onbekend.

De Deense naam is Ager-Svinemælka: Ager betekent "akker" Svine betekent "varken" en Maelka "melk van" dus "melk van/voor een varken? De Deense benaming voor het melksap.

Ecologie

Bodem
Zonnige, open plaatsen op vochtige, voedselrijke tot zeer voedselrijke, vaak sterk bemeste, zwak zure tot kalkrijke, vaak omgewerkte grond (van zand tot klei, ook op stenige plaatsen, maar weinig op veen). Zeemelkdistel groeit op voedselarmer duinzand.

Groeiplaats
Akkers (hakvruchtakkers), ruigten, zeeduinen (o.a. langs strandvlakten), braakliggende grond, bermen, waterkanten (oeverruigten en basaltbeschoeiingen), dijken, afgravingen (wanden van terreininsnijdingen), langs stoepranden en langs muren. Akkermelkdistel is een erg hardnekkig akkeronkruid, vooral in hakvruchtakkers, maar ook wel tussen granen. Overbemesting en bodemverslemping zijn gunstig voor de soort. Zeemelkdistel: Langs de zee.

Verspreiding

Nederland
Zeer algemeen.

Vlaanderen
Zeer algemeen, maar zeldzamer in de Kempen.

Wallonië
Algemeen, maar zeldzamer in de Hoge Ardennen.

Wereld
Gematigde streken.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Stoepplantje van de week

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten