Stellaria media (Vogelmuur)

Vogelmuur komt (zoals het verspreidingskaartje ook laat zien) in heel Nederland voor. En wel het gehele jaar. Het is vaak de eerste bloem die je ziet als de sneeuw net gesmolten is. Veel beheerders van openbaar groen en tuin "liefhebbers" zien het gek genoeg als een lastig onkruid. Toch komen er in Nederland 9 soorten Muur (Stellaria) voor. En ze zijn allemaal algemeen dus om tot de goede soort Muur te komen is een betere flora niet overbodig. Op het forum van waarnemingen.nl staat deze tabel. Deze is handig voor de verschillen met Duinvogelmuur (Stellaria pallida/apetala). Vogelmuur bloeit het gehele jaar door dus.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 9 soorten Muur (Stellaria) in het wild voor in Nederland:

• Bosmuur (Stellaria nemorum) - zeldzaam
• Duinvogelmuur (Stellaria apetala) - algemeen
• Heggenvogelmuur (Stellaria neglecta) - zeldzaam
• Grasmuur (Stellaria graminea) - algemeen
• Grote muur (Stellaria holostea) - algemeen
• Moerasmuur (Stellaria alsine) - algemeen
• Vogelmuur (Stellaria media) - algemeen
• Watermuur (Stellaria aquatica/Myosoton aquaticum) - algemeen
• Zeegroene muur (Stellaria palustris) - algemeen

De officiële wetenschappelijke naam is Stellaria media (L.) Vill.

Stellaria komt van Stella (Latijn) en betekent "ster". Dit omdat de kroonblaadjes van dit plantje als een ster gerangschikt zijn.

Media (Latijn) betekent "midden". Dit wil zeggen dat de grootte ten opzichte van andere soorten van de familie ongeveer in het midden licht.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. en Vill.

L. staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij de soort als Alsine media in de publicatie Species Plantarum.

Vill. staat voor Dominique Villars of Villar (14 november 1745 - 26 juni 1814 ). Hij was een 18e-eeuwse Franse botanicus. Zijn belangrijkste werk is Histoire des plantes du Dauphiné, gepubliceerd tussen 1786 en 1789, waarin ongeveer 2.700 soorten (vooral alpine planten) worden beschreven, na meer dan twintig jaar observatie in de Dauphiné- regio in het zuidoosten van Frankrijk. Zijn herbarium en botanische manuscripten worden bewaard in het Muséum d'histoire naturelle de Grenoble. In 1789 herschreef hij de soort als Stellaria media in de publicatie Histoire des Plantes de Dauphiné.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Túnerf
• English: Common Chickweed
• Français: Mouron des oiseaux
• Deutsch: Vogelmiere
• Espanõl: Pamplina
• Italiano: Centocchio comune.
• Svenska: Våtarv
• Norsk: Vassarve
• Dansk: Almindelig Fuglegræs

De Engelse naam is Common Chickweed. Dit betekent "algemeen/gewoon kuikenkruid". Chickweed is een algemene Engelse term die wordt gebruikt voor kruid dat zowel wilde als kooivogels eten.

Voor de verspreiding van Vogelmuur in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Mouron des oiseaux. Dit is de Franse benaming voor de volledige Nederlandse naam.

De Duitse naam is Vogelmiere. Dit betekent ook "vogelmuur", net zoals de Nederlandse naam.

De Spaanse naam is Pamplina. De betekenis hiervan mij nog onbekend.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is  Centocchio comune. Als je Centochio ontleedt krijg je Centos dat "honderd" betekent en  Occhi dat "oog" betekent, dus "honderd ogen".  Het gekke is dat bijna geen enkele site dit benoemt. Een stukje van dit geslacht bloemen (Stellaria) zou dus lijken alsof 'honderden' ogen je zouden aankijken. Meestal gaat de het verhaal over culinair of medisch gebruik of over het feit dat vogels er dol op zijn (meestal gaat het hier om Stellaria media (vogelmuur)). Commune betekent "algemeen". Dit is puur ter onderscheid. Grote muur (Stellaria holostea) heet in Italië bijv. Centocchio garofanina.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en Noorse naam is nagenoeg gelijk. Vassarve/Våtarv .Våt/Vass betekent vochtig/water. Arve betekent letterlijk erfgoed maar het is een algemene Scandinavische term voor Kruid.

Voor de verspreiding van Vogelmuur in Zweden zie deze kaart.

De Deense naam is Almindelig Fuglegræs. Dit betekent "algemeen/gewoon vogelgras".

Ecologie

Bodem
Zonnige tot licht beschaduwde, open plaatsen op droge tot vochtige, voedselrijke, met name stikstofrijke, vaak bemeste en omgewerkte grond.

Groeiplaats
Akkers, tuinen, wijngaarden, braakliggende grond, waterkanten (slootkanten), in goten, tussen straatstenen tegen huizen, ruderale plaatsen, heggen, boomgaarden, plantsoenen, grasland (pas gescheurd weiland en overbemest of stukgereden weiland) en bermen (bijv. open plaatsen langs verontreinigde sloten).

Verspreiding

Nederland
Zeer algemeen.

Vlaanderen
Zeer algemeen.

Wallonië
Zeer algemeen.

Wereld
Gematigde streken. Alleen in grote delen van de poolstreken en in woestijngebieden is zij tot dusver niet doorgedrongen.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

Stoepplantje van de week.

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten