Verbascum lychnitis (Melige toorts)

Melige toorts is net iets zeldzamer dan zijn witte broertje/zusje Mottenkruid (Verbascum blattaria). En ik schrijf witte maar.......zowel Melige toorts als Mottenkruid kunnen ook gele bloemen hebben. Gelukkig zijn er ook andere verschillen dus Melige toorts is echt wel te onderscheiden van andere Verbascum soorten. Melige toorts bloeit in Juni tot en met Oktober.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 6 soorten Verbascum soorten in het wild voor in Nederland:

• Mottenkruid (Verbascum blattaria) - Vrij zeldzaam
• Stalkaars (Verbascum densiflorum) - Algemeen
• Melige toorts (Verbascum lychnitis) - Zeldzaam
• Zwarte toorts (Verbascum nigrum) - Algemeen
• Keizerskaars (Verbascum phlomoides) - Algemeen
• Koningskaars (Verbascum thapsus) - Algemeen 

De officiële wetenschappelijke naam is Verbascum lychnitis L.

Verbascum is een verbastering van Barbatus (Latijn) en betekent "de baardige". Dit slaat op de wolachtige haren waarmee de bladeren, stengels en de meeldraden bezet zijn.

Lychnitis is Latijn en betekent letterlijk "lamp" (eentje die aan het plafon hangt). Hiermee worden waarschijnlijk de witte bloemen bedoeld maar ik weet dit niet zeker.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Verbascum lychnitis in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Moalige fakkel
• English: White Mullein
• Français: Molène lychnide
• Deutsch: Mehlige Königskerze
• Espanõl: Candelera
• Italiano: Verbasco licnite
• Svenska: Grenigt kungsljus
• Norsk: Mjølkongslys
• Dansk: Bleg Kongelys

De Engelse naam is White Mullein. Dit betekent "wite Mullein". Dit heeft ook te maken met de Witte bloemen (ze kunnen ook geel! zijn) maar ook met het witte uiterlijk van de onderzijde van het stengelblad. Deze heeft een melige (grijsachtig viltig) indruk door de fijne aanwezige sterharen. Zie ook de verklaring van de Nederlandse naam. 

De algemene Engelse naam voor een Verbascum soort is Mullein. Er zijn twee mogelijke verklaringen voor dit woord:

1. De naam komt van het Latijnse Mollis wat "zacht" betekent. Alle Verbacumsoorten hebben een zachte harige stengel en zachte harige bladeren.
2. De naam is gerelateerd aan het Oud latijnse Malandrium. Hiermee wordt Malanders bedoeld, een veeziekte waarvoor Mullein een remedie voor was.

De Franse naam is Molène lychnite. Het woord Molène wordt bij de Engelse naam uitgelegd. Lychnite is de Franse benaming voor het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Mehlige Königskerze. Dit betekent "melige koningskaars". Het Melige wordt o.a. bij de Nederlandse naam uitgelegd.Elke Verbascumsoort in Duitsland heeft de naam Köningskerze in zich. De vertaling, Koningskaars, laat weinig tot de verbeelding over.

De Spaanse naam is Candilera. Dit betekent "kandelaar". Waarom juist deze soort specifiek Kandelaar wordt genoemd is mij onbekend. Er zijn ook geen waarnemingen in Spanje. En het vreemde is dat als je de naam Candilera bij Google opzoekt krijg je als resultaat pagina's die verwijzen naar een heel andere pant, Phlomis lychnitis.

De Italiaanse naam is Verbasco licnite.. Dit is de Italiaanse benaming voor de volledige Wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Grenigt kungsljus. Grenigt betekent "vertakte". Kungs betekent "konings" en Ljust betekent "licht/helder". Elke plant uit het Verbascum-geslacht (Toorts) heet in Zweden Kungsljus. Het is dus een Kaarsachtige vaak grote plant (machtig/konings) die licht geeft in de (voor) avond. Voor het woord Kungsljus staat een woord dat aangeeft om welke Verbascum-soort het gaat. In dit geval dus Grenigt dat "vertakt" betekent wat iets zegt over de bloeiwijze.

De Noorse en Deense naam is min of meer gelijk, Mjølkongslys/Bleg Kongelys. Dit betekent "melk/bleke koningskaars". Niet te verwarren met de naam voor Koningskaars (Verbascum thapsus) want die is Filtkongslys/Filtbladet Kongelys. Elke plant uit het Verbascum-geslacht (Toorts) heet in Noorwegen en Denemarken Kongslys/Kongelys. Het is dus een Kaarsachtige vaak grote plant (machtig/konings) die licht geeft in de (voor) avond. Voor het woord Kungsljus staat een woord dat aangeeft om welke Verbascum-soort het gaat. In dit geval Mjølk/Bleg dat "melk/bleek" betekent. Een verwijzing naar de bleekwitte kleur van de bloemen.

Ecologie

Bodem
Zonnige, warme, open tot grazige, warme plaatsen op droge tot matig droge, matig voedselrijke, stikstofrijke, kalkrijke grond (zand, mergel en stenige plaatsen).

Groeiplaats
Heggen, struwelen, bosranden (kalkrijke zomen), kapvlakten, rotsachtige plaatsen, langs spoorwegen (spoorbermen en spoorwegterreinen), grasland (kalkgrasland), bermen, omgewerkte grond, opgespoten grond, steile, stenige kalkhellingen en zeeduinen.

Verspreiding

Nederland
Zeldzaam in de duinen bij Haarlem, het Gelderse rivierengebied, Zuid-Limburg en op enkele stationsterreinen.

Vlaanderen
Zeer zeldzaam, o.a. bij Turnhout.

Wallonië
Vrij zeldzaam in het Maasgebied en in Lotharingen (de zuidelijke Ardennen). Elders zeldzaam tot zeer zeldzaam.

Wereld
In West-Azië, Noord-Afrika en Zuid-, Oost- en Midden-Europa. Noordelijk tot in Nederland en Zuid-Engeland. Verder noordelijk hier en daar ingeburgerd.

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten