Vicia cracca (Vogelwikke)

Eigenlijk is de, iets wat harige, stengel van deze plant te zwak om zelf de bloemen te dragen. Vogelwikke gebruikt dan ook altijd een naburige plant om zich naar het zonlicht omhoog te wikkelen. Soms wel tot twee meter hoog. De bloem is er helemaal op gebouwd dat alleen hommels met lange tongen op bezoek komen; maar hommels met korte tongen bijten vaak een gat in de spoor. Ze kunnen dan van buiten de bloem direct bij de nectar. Uiteraard wordt de bloem dan niet bestoven en op oneigenlijke manier bestolen. We noemen dit "inbraak". De plant komt algemeen voor en is ook moeilijk te verwijderen vanwege de nogal lange wortel. Vogelwikke bloeit vanaf Juni tot en met September.

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 11 soorten Wikke (Vicia) in het wild voor in Nederland:

• Bonte/zachte wikke (Vicia villosa) - Algemeen
• Gele wikke (Vicia lutea) - Zeldzaam
• Grote wikke  (Vicia grandiflora) - Zeer zeldzaam
• Heggenwikke (Vicia sepium) - Algemeen
• Ringelwikke (Vicia hirsuta) - Algemeen
• Lathyruswikke (Vicia lathyroides) - Vrij zeldzaam
• Tuinboon (Vicia faba) - Zeldzaam/Verwilderd
• smalle wikke (Vicia sativa subsp. angustifolia) - Algemeen
• Vierzadige wikke/Slanke wikke (Vicia tetrasperma) - Algemeen
• Voeder/Vergeten/Smalle wikke (Vicia sativa) - Algemeen
• Vogelwikke (Vicia cracca) - Algemeen

De officiële wetenschappelijke naam is Vicia cracca L.

Vicia komt van Vincio (Latijn) en betekent "vlechten/winden/binden". Dit duidt op het groeigedrag van deze plantenfamilie. De Grieken noemden de Wikke, bikion, waaruit het Latijnse Vicia ontstaan is.

Voor het woord Cracca zijn 3 mogelijke verklaringen:

1. Plinius benoemt dit woord voor een wikkesoort en is afgeleid van het Griekse krazein: krassen, omdat men meende dat de zaden vooral door vogels die een krassend geluid maken gegeten werden, zoals Kraaien, Roeken, Raven en Gaaien.
2. Men beweert ook dat cracca samenhangt met het Griekse woord krangè, waarmede een Vlaamse gaai bedoeld wordt; dan zou het echter niet slaan op het krassende geluid van deze vogel, maar meer in het algemeen op gelijkenis tussen de bouw van de bloem en die van een vogel.
3. De naam Krok die vroeger veel voorkwam is te beschouwen als een verbastering van cracca. Het was eertijds een lastig onkruid op de akkers. We kunnen dit opmaken uit een Oudnederlandse zin, die als volgt luidt: 'Dat men die Crocken, dats dat oncruyt uittrecken sal.'

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Vicia cracca in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring.

• Frysk: Fûgelwikje
• English: Tufted Vetch
• Français: Vesce cracca
• Deutsch: Vogel-Wicke
• Espanõl: Arveja silvestre, veza francesa
• Italiano: Veccia montanina
• Svenska: Kråkvicker
• Norsk: Fuglevikke
• Dansk: Muse-Vikke

De Engelse naam is Tufted Vetch. Tufted betekent "gegroepeerd/in een streng". Dit duidt op de hoeveelheid bloemen per plant. Normaal heeft een wikke 1 tot 4 bloemen per streng. Vogelwikke heeft 10 tot 40 bloemen per streng. Vetch is de Engelse vertaling van het tweede gedeelte van de Nederlandse naam.

Voor de verspreiding van Vogelwikke in Engeland zie deze kaart.

De Franse naam is Vesce cracca. Dit is de Franse benaming voor de volledige wetenschappelijke naam.

De Duitse naam is Vogel-Wicke. Dit is de Duitse vertaling voor de volledige Nederlandse naam.

De Spaanse naam is Arveja silvestre. Arveja betekent "erwt". Dit omdat de erwten ((Pisum sativum) die wij op ons bord krijgen van dezelfde familie (vlinderbloemenfamilie (Leguminosae)) zijn als deze in het wild voorkomende plant. Silvester betekent "bos". Niet dat je Vogelwikke alleen in het bos tegenkomt maar meer omdat dit een "schaduwminnende" plant is.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Veccia cracca. Dit is de Italiaanse benaming voor de wetenschappelijke naam.

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse naam is Kråkvicker. Kråk is de Zweedse benaming die is afgeleid van het tweede gedeelte van de wetenschappelijke naam. Vicker betekent "wikke".

Voor de verspreiding van Vogelwikke in Zweden zie deze kaart.

De Noorse naam is Fuglevikke. Dit betekent "vogelwikke".

De Deense naam is Muse-Vikke. Dit betekent "muze-wikke". Het Deense muze is moeilijk uit te leggen, maar is mogelijk van dezelfde oorsprong als "mus" in musvit, dat is afgeleid van "mejse", wat waarschijnlijk "klein"en "dun" betekent in Indo-Europese talen. Vikke betekent "wikke".

Vogelwikke staat op zonnige tot half beschaduwde, matig droge tot vrij natte, matig voedselrijke tot voedselrijke, kalkarme tot kalkhoudende, humushoudende bodems die uit allerlei grondsoorten kunnen bestaan behalve uit hoogveen. Ze vertoont enige zouttolerantie. De overblijvende plant groeit in vochtige duinvalleien en rietlanden, in bemeste graslanden, bermen en op dijken, op rolsteenstranden en op de bovenrand van zandige kwelders, die zeer zelden overspoeld worden door zeewater. Verder in lichte bossen en bosranden, in struwelen en grazige ruigten, langs heggen en aan waterkanten, in spoorbermen, overhoekjes en in plantsoenen. Ze stamt oorspronkelijk uit de gematigde en koelere streken in Europa en Azië en is als cultuurvolger nu wereldwijd verspreid. De soort is zeer algemeen in Nederland dat geheel binnen het Europese deel van het areaal valt. Het honingrijke taxon kan zich vegetatief uitbreiden door middel van ondergrondse uitlopers, levert goed veevoer en de zaden worden graag door duiven gegeten.

CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 201

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten