Viola canina (Hondsviooltje)

Op de website van Flora van Nederland is een Videodeterminatie van deze plant te zien.

Er komen minstens 12 soorten Viooltjes (Viola) in het wild voor in Nederland:

• Akkerviooltje (Viola arvensis) - Algemeen
• Bleeksporig bosviooltje (Viola riviniana) - Algemeen
• Donkersporig bosviooltje (Viola reichenbachiana) - Zeldzaam
• Driekleurig viooltje (Viola tricolor subsp. tricolor) - Algemeen
• Duinviooltje (Viola trocolor curtisii) - Zeldzaam
• Hondsviooltje (Viola canina) - Algemeen
• Maarts viooltje (Viola odorata) - Algemeen
• Melkviooltje (Viola stagnina) - Zeer zeldzaam
• Moerasviooltje (Viola palustris) - Algemeen
• Ruig viooltje (Viola hirta) - Zeldzaam
• Tuinviooltje (Viola × wittrockiana) - Algemeen
• Zandviooltje (Viola rupestris) - Zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Viola canina L.

Viola (Latijn) betekent "violet". Dit natuurlijk vanwege de violet/blauwe kleur van het bloemetje.

Canina is Latijn en betekent letterlijk "gelijkend op een hond". Het woord "Honds" werd vroeger gebruikt als een plant totaal nutteloos was (niet eetbaar of medicinaal bijv.).

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit L. Dit staat voor Carl Linnaeus. In 1753 beschreef hij Viola canina in de publicatie Species Plantarum.

Zie ook de Nederlandse verklaring

• Frysk: Fjildfioeltsje
• English: Heath dog violet 
• Français: Violette des chiens
• Deutsch:  Hundsvielchen
• Espanõl: Voleta perruna
• Italiano: Viola selvatica
• Svenska: Ängsviol
• Norsk: Engfiol
• Dansk: Hunde-Viol 

De Engelse naam is Heath dog violet. Dit betekent "heide hondsviooltje". Dit zou een hint moeten zijn dat dit plantje te vinden is op de heide. Maar aan het Nederlands verspreidingskaartje is goed te zien dat dit Viooltje het ook prima doet op een zanderige bodem, de kust en de Veluwe. Het Honds deel van het woord wil zeggen dat dit het enige Viooltje is dat nergens geschikt voor was (niet als geneesmiddel en niet voor parfum e.d.).

Voor de verspreiding van het Hondsviooltje in Engeland zie deze kaart.

De Franse en Duitse naam is gelijk, Violette des chiens/Hundsvielchen. Dit betekent ook Hondsviooltje net als de Nederlandse naam.

De Spaanse is Violeta perruna. Dit betekent natuurlijk ook "hondsviooltje". Maar waarom hiervoor Perruna i.p.v. Perro is mij onbekend. Perruna betekent "puppy". Misschien heeft het te maken met de grootte van dit plantje t.o.v. andere "honds" kruiden.

In Spanje kent men minstens vier namen voor elke plant. De algemene volksnaam, de Catalaanse naam (Provincie in Noord+Oost Spanje tegen de Pyreneeën aan), de Gallische naam (provincie in Noord-West-Spanje) en de Baskische naam (provincie in West-Spanje tegen de Pyreneeën aan). Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Italiaanse naam is Viola canina. Canina is afgeleid van Canino dat  letterlijk "hoektand" betekent. Maar natuurlijk kan je dit gewoon vertalen als "hondsviooltje".

Er is niet één specifieke Italiaanse naam voor een plant, dit verschilt per regio. Er is een algemene volksnaam en ook nog een variatie of een volledige andere naam in een van de 17 provincies. Ik heb de meest voorkomende algemene naam gebruikt.

De Zweedse en Noorse naam is gelijk, Äkta ängsviol/Engfiol. Dit betekent "echt weideviooltje".

Voor de verspreiding van Hondsviooltje in Zweden zie deze kaart.

De Deense naam is Hunde-Viol. Dit betekent weer "hondsviooltje".

Ecologie

Bodem
Zonnige tot halfbeschaduwde plaatsen op droge tot vochtige, matig voedselarme, zwak zure grond (zand en veen).

Groeiplaats
Zeeduinen (duingrasland, binnenduinweiland), grasland (heischraal grasland, langs weinig begroeide greppels en hogere delen van hellinggrasland), heide (grazige heide), bermen, bosranden, kapvlakten, langs spoorwegen (spoorbermen), randen van kwelders (schorren), rivierduintjes en zandige dijken.

Verspreiding

Nederland
Vrij algemeen in de duinen, plaatselijk vrij algemeen in het oosten en midden van het land en vrij zeldzaam in Noord-Brabant en Zuid-Limburg. Elders zeer zeldzaam.

Vlaanderen
Vrij zeldzaam in de Duinen en de Kempen. Elders zeer zeldzaam. Sterk afgenomen.

Wallonië
Vrij zeldzaam in de Ardennen. Elders zeer zeldzaam.

Wereld
Europa, behalve in een groot deel van het Middellandse-Zeegebied. Ook in gebieden met een gematigd klimaat in Azië en Zuid-Groenland (dit is subsp. montana).

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten