Viola × wittrockiana (Tuinviooltje)

De naam zegt het al, deze plant is een ontsnapte Tuinviool. Maar op de site van de Floronverspreidingsatlas staan twee opvallende dingen Namelijk dat In Nederland deze tuinplant vrij zeldzaam is,  maar vrij algemeen in de duinen en binnenduinen van Noord- en Zuid-Holland, Noord-Brabant en het stedelijk gebied. En dat deze tuinplant die men mondiaal kan aantreffen het Driekleurig viooltje heeft als stamouder. Het Tuinviooltje bloeit al in April tot en met Oktober.

Er komen minstens 12 soorten Viooltjes (Viola) in het wild voor in Nederland:

• Akkerviooltje (Viola arvensis) - Algemeen
• Bleeksporig bosviooltje (Viola riviniana) - Algemeen
• Donkersporig bosviooltje (Viola reichenbachiana) - Zeldzaam
• Driekleurig viooltje (Viola tricolor subsp. tricolor) - Algemeen
• Duinviooltje (Viola trocolor curtisii) - Zeldzaam
• Hondsviooltje (Viola canina) - Algemeen
• Maarts viooltje (Viola odorata) - Algemeen
• Melkviooltje (Viola stagnina/persicifolia) - Zeer zeldzaam
• Moerasviooltje (Viola palustris) - Algemeen
• Ruig viooltje (Viola hirta) - Zeldzaam
• Tuinviooltje (Viola × wittrockiana) - Algemeen
• Zandviooltje (Viola rupestris) - Zeldzaam

De officiële wetenschappelijke naam is Viola × wittrockiana Gams ex Nauenb. & Buttler

Viola (Latijn) betekent "violet". Dit natuurlijk vanwege de violet/blauwe kleur van het bloemetje. Alhoewel die mooi violet/blauwe verdwenen is. In veel andere landen heeft het verwilderde tuinviooltje een grote verscheidenheid aan kleuren.

De naam Wittrockiana is gegeven uit dank voor het onderzoek van Veit Brecher Wittrock (5 mei 1839 in het district Dalsland - 1 september 1914 in Stockholm ). Hij beschreef de plant in 1896, maar gaf hem geen soortnaam omdat het een hybride hybride was.

Meestal staat er achteraan de wetenschappelijke naam een afkorting. Dit is de afkorting van een wetenschapper/botanicus die deze plant deze plant heeft ontdekt/verzameld en tot details heeft beschreven. Soms staat er een tweede afkorting. Dan heeft een andere wetenschapper/botanist de plant nog beter  beschreven en iets gewijzigd. De eerste naam komt dan tussen haakjes te staan. In dit geval is dit Gams ex Nauenb. & Buttler

Gams staat voor Helmut Gams (25 september 1893 -13 februari 1976 in Innsbruck ). Hij was een in Zwitserland geboren, Oostenrijkse botanicus. Hij werkte voornamelijk als cryptogamist en richtte de Kleine Kryptogamenflora op , die hij tot aan zijn dood publiceerde. In deze serie werkte hij vooral aan mossen , korstmossen en algen. Ook deed hij baanbrekend werk op het gebied van pollenanalyse. Hij had zo'n 40 publicaties op zijn naam staan. De eerste beschrijving onder de naam Viola wittrockiana door hem verscheen in 1925. Vanwege inhoudelijke tekortkomingen was dit echter geen geldige eerste beschrijving. De wetenschappelijk correcte documentatie ontbrak.

ex is een afkorting bij een auteurcitatie die aangeeft (in de plantkunde) dat de eerste auteur het taxon heeft beschreven, maar de tweede auteur de eerste geldige formele beschrijving heeft gegeven.

Nauenb. staat voor Johannes Dietrich Nauenburg (1951–2010). Hij was een Duitse botanicus. De juiste wetenschappelijke documentatie werd in 2007 ontwikkeld door de bioloog Johannes D. Nauenburg van de Botanische Tuin van de Universiteit van Rostock in samenwerking met collega Karl Peter Buttler uit Frankfurt am Main en gepubliceerd in het de publicatie Kochia. Deze publicatie heb ik niet kunnen vinden en heb dus geen voorbeeldfoto.

Buttler staat voor Karl Peter Buttler (26 oktober 1942 - 23 december 2018). Hij was een Duitse botanicus , ecoloog , systematist en in het bijzonder een expert op het gebied van orchideeën. Van Karl Peter Buttler komen o.a. de eerste beschrijvingen van de twee orchideeën-soorten Ophrys aymoninii en Ophrys holoserica subsp. apulica , evenals Draba dolomitica en Viola wittrockiana

Zie ook de Nederlandse verklaring

• English: Gardenpansy
• Français: Pensée cultivée
• Deutsch: Garten-Stiefmütterchen
• Espanõl: Los pensamientos
• Italiano: Viola di Wittrock
• Svenska: Gams pensé
• Norsk: Hagestemorsblom
• Dansk: Have-Stedmoderblomst

De Engelse naam is Gardenpansy. Garden betekent natuurlijk "tuin". Dit geeft aan dat deze plant een cultuurvariant is. De naam Pansy is afgeleid van het Franse werkwoord Penser (denken). Het betekent "gedachte" en werd ingevoerd in het late Middeleeuwse Engels als een naam voor Viola in het midden van de 15e eeuw, als een bloem die als symbool van herinnering werd beschouwd.

De Franse naam is Pensée cultivée. Deze naam geeft precies aan wat de Engelse naam beschrijft.

De Duitse naam is Garten-Stiefmütterchen. Garten betekent "tuin". Dit geeft weer aan dat deze plant een cultuurvariant is. Stiefmütterchen slaat op de bouw en plaatsing van de vijf bloemblaadjes. De beide naar boven gerichte bloemblaadjes zijn de zitplaats van de stiefmoeder, die zich twee plaatsen toe-eigent, daaronder haar eigen twee kinderen, elk op één bloemblad zittend, terwijl de twee stiefkinderen samen slechts de beschikking hebben over één stoel.

De Spaanse naam is Los pensamientos. Dit betekent "de gedachte". De uitleg staat bij de Engelse naam. Eigenlijk is dit de algemene naam voor een (tuin) viooltje.

De Italiaanse naam is Viola di Wittrock. Dit is de Italiaanse benaming voor de wetenschappelijke naam. 

De Zweedse naam is Gams pensé. Dit is een combinatie van de auteursafkorting van de Oostenrijkse botanicus Helmut Gams en het woord Pensé. Dit woord betekent "gedachte" en word in diverse andere talen gebruikt voor één Viooltje.

De Noorse naam is Hagestemorsblom. Letterlijk vertaald betekent dit "tuin moeders bloem". Hagestemorsblom is een verzamelnaam voor vele tuinvormen van Violaceae , ontstaan ​​door kruising van Viola tricolor met andere Viola soorten.

De Deense naam is Have-Stedmoderblomst. Dit betekent "tuin-stiefmoederbloem".

Deze tuinplant die men mondiaal kan aantreffen heeft Driekleurig viooltje als stamouder. De 'ontsnapte' tuinviolen staan op open en zonnige, droge tot vrij vochtige, matig voedselrijke tot voedselrijke, kalkarme tot neutrale bodems bestaande uit zand, lemig of een andere grondsoort. Ze is te vinden in bermen, op braakliggende grond, spoorwegterreinen, plantsoenen en vooral in de buurt van huizen in het stedelijke gebied. In Nederland is de tuinplant vrij zeldzaam, maar vrij algemeen in de duinen en binnenduinen van Noord- en Zuid-Holland, Noord-Brabant en het stedelijk gebied. Het taxon is te onderscheiden door de grotere bloemen die of geheel diep roodpaars zijn of waarvan de twee bovenste kroonbladen deze kleur vertonen, de zijdelingse kroonbladen zijn aan de buitenzijde eveneens diep roodpaars maar de binnenzijde is wit met een weinig geel.

CC-BY-SA 3.0 René van Moorsel, 2015

Bron: Wilde-planten.nl / Klaas Dijkstra - CC BY-NC-SA 3.0 NL

FLORON Verspreidingsatlas vaatplanten